Tháng hai năm Giáp Tuất (năm Quang Thái thứ bảy – 1394) dưới đời
vua Thuận Tông, Thượng Hoàng Nghệ Tông cho vẽ tranh Tứ Phụ ca tụng
Quý Ly (Tranh Tứ Phụ vẽ bốn người hiền đời xưa có tài đức giúp vua giúp
nước là Chu Công giúp vua Thành Vương nhà Chu, Hoắc Quang giúp vua
Chiêu Đế nhà Hán, Gia Cát Lượng giúp vua Hậu Chúa nhà Thục Hán, và
Tô Hiến Thành giúp vua Cao Tông nhà Lý).
Tháng hai năm Ất Hợi (Quang Thái thứ tám – 1395) đời Thuận Tông,
Quý Ly lên chức cao hơn hết trong triều đình là Nhập Nội Phụ Chính Thái
Sư Bình Chương Quân Quốc Trọng Sự, tước Tuyên Trung Vệ Quốc Đại
Vương.
Tháng ba năm Mậu Dần (Quang Thái thứ mười một – 1398) Quý Ly tự
xưng là Khâm Đức Hưng Liệt Đại Vương Quốc Tổ Nhiếp Chính.
Xét cái niên biểu trên đây, Quý Ly tiến nhanh không thể nói được và
cũng không hề bao giờ bị giáng trong 27 năm, được Nghệ Tông và các vua
nhà Trần trọng dụng mặc dầu gặp nhiều lực lượng phản động rất mạnh mấy
phen định lật nhào họ Hồ trên cái thang danh vọng.
Ta hãy kiểm điểm những công việc Quý Ly đã làm để có một ý niệm xác
đáng về nhà chính trị đó.
Cải Cách Chính Trị
Họ Hồ vừa bước chân vào trường chính trị đã để ý ngay tới việc cải cách
quốc gia trên mọi địa điểm. Có xét kỹ chương trình cải cách của họ Hồ từ
1374, mới hiểu tình trạng nước ta vô cùng khó khăn và nguy quẫn vào cuối
thế kỷ thứ XIV. Và cũng nhân đó ta mới thấy họ Hồ trong 27 năm quyền
khuynh thiên hạ đã không hẳn được ngồi yên để hưởng công danh phú quý.
Sự thật họ Hồ đã làm việc rất nhiều và có thiện chí đưa nước nhà đến chỗ
hùng mạnh; nhất là họ Hồ có con mắt tinh đời trước cái nạn cường lân,
ngoại địch khi có đang đe dọa trước mắt. Chỉ tiếc rằng trong 27 năm họ Hồ
