triều vua Thánh Tông chiếm quá 1/5, trong số 30 ông Trạng, Quang Thuận
và Hồng Đức có tới 9 ông. Lại có điều đặc biệt nữa là cái vị khoa mục đều
trẻ tuổi cả (Trạng Nguyên Vũ Kiệt đỗ năm 20 tuổi. Tiến Sĩ trẻ nhất là
Nguyễn Nhân Thiệp, đỗ khóa Bính Tuất, mới 15 tuổi). Ngoài ra, triều đình
còn lấy cả những người không đỗ đạt lớn nhưng có văn tài, đức vọng để giữ
các trọng trách nữa, đủ hiểu quan niệmvề nhân tài thời Hồng Đức rộng rãi
và thực tế biết chừng nào. (Bộ Công Vụ đời nay tưởng nên lưu ý đến việc
này). Rồi do cái chính sách thiết tha chiêu hiền đãi sĩ ấy, do cái tinh thần
sùng thượng đạo đức văn học cao tột bực, kẻ sĩ thời đó đã hết lòng trung
quân ái quốc và sau này, vận Lê nghiêng ngửa có nhiều người đã dám sát
thân để thành nhân vậy.
Chú thích:
[1] Theo Việt Nam Sử Lược, khi Bình Định Vương đã nổi lên ít lâu
(1420) mới gặp Nguyễn Trãi ở Lộ Giang. Nguyễn Trãi dâng bài sách Bình
Ngô rồi được dùng làm tham mưu.
[2] Lê Lai chết thay cho Lê Lợi, Lê Lợi hứa rằng sau này mình chết thì
con cháu phải cúng giỗ Lê Lai trước. Ngày 22-8 nhuần năm Quý Sửu
(1435) vua Lê Thái Tổ mất nên ngày 21 là ngày kỷ niệm Lê Lai. Sau này có
câu: Hăm mốt Lê Lai, hăm hai Lê Lợi là vì việc này.
[3] Niên hiệu của Minh Thái Tổ (1368 – 1398)
[4] Có sách chép lúc này họ Nguyễn đang đi kinh lý Bắc Đạo.
