Sãi, giáo sĩ Jean Rhodes đến giảng kinh Phúc Âm ở Phú Xuân, giáo sĩ
Baldinoti vào xứ Bắc năm Bính Dần (1626) đời vua Lê Thần Tông…
Trong thuở sơ khai các giáo sĩ nhờ vào các thương gia mới có tàu bè qua
Á Đông. Đầu thế kỷ XVII việc triều đình truyền giáo đã được tổ chức đầy
đủ và tiến mạnh dần. Áo Môn (một địa điểm duyên hải của tỉnh Phúc Kiến)
bấy giờ trở nên một trung tâm cho việc truyền bá đạo Thiên Chúa và là nơi
phân phối các giáo sĩ đi các xứ Á Đông do người Bồ Đào Nha cầm đầu.
Đáng chú ý là sự mở mang Đế Quốc của Liệt cường Tây phương và việc
bành trướng đạo Thiên Chúa cũng song hành đều nhịp, liên hệ với nhau,
nên người Á Đông sau khi thấy nhiều dân tộc da vàng bị nô lệ hóa đã nhìn
người Tây Phương bằng con mắt căm hờn, với đạo Thiên Chúa họ cũng
nghi ngờ về phương diện chính trị. Quả vậy, một số giáo sĩ đã là mật báo
viên cho Hoàng Đế Tây Ban Nha và Pháp. Họ không thể làm khác hơn
được bởi họ phải dựa vào quyền lực và sự cung cấp của Hoàng Đế Pháp –
Tây Ban Nha mới có phương tiện qua Á Đông làm nhiệm vụ cao cả của họ.
Rồi do sự canh tranh chính các nhà buôn cùng giáo sĩ của các nước Tây
phương đã tố cáo nhau, dèm pha nhau nên các vua chúa của ta nghi ngờ họ
là phải lắm. Đây là một trong nhiều nguyên nhân về việc bài đạo và giết đạo
mỗi ngày thêm khốc liệt chiến lịch sử Công Giáo Việt Nam đã đầy huyết lệ
từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XIX.
Buổi đầu trong thời Nam – Bắc triều, sau là thời Nam – Bắc phân tranh
vua chúa Nam, Bắc Hà tỏ có nhiều cảm tình với các giáo sĩ. Thực ra không
phải vì hâm mộ một đạo giáo, mặc dầu đạo giáo này có chủ trương Bác Ái,
Nhân Hòa nhưng vì cá vua chúa muốn lợi dụng các giáo sĩ để liên lạc với
các nước Tây phương hòng có những kỹ thuật gia giỏi về quân sự, tài đóng
tàu chiến, đúc súng đồng, đạn dược và mua được nhiều khí giới để hạ thủ
đối phương.
Tới khi không lợi dụng được như ý muốn lại thấy người Tây phương
chinh phục được nhiều nước ở Á Châu, các vua chúa sinh ra e sợ rồi quyết
