1) Bộ Lại trông coi việc bổ dung, thuyên chuyển, ban thưởng phẩm trật,
khảo xét công trạng, phong tặng ấm nước, thảo các chiếu, sắc , dụ…
2) Bộ Hộ chịu trách nhiệm về các việc đinh điền, thuế má, tiền bạc, kho
tàng, hóa vật như bộ Tài chính và Kinh tế ngày nay.
3) Bộ Lễ lo việc tế tự, triều hạ, tôn phong, triệu hội, học chế, khoa cử,
phong sắc cho bách thần, khen tặng các người sống lâu, tiết hạnh.
4) Bộ Binh bổ dụng, tuyển mộ binh tướng, tổ chức quân đội, mở các hội
thao diễn, lập khoa thi võ cử, ban bố các mệnh lệnh hành quân…
5) Bộ Hình xét hình án, sửa sang pháp luật, duyệt lại các án từ đáng nghi
ngờ hay các đơn kháng tố tối cao.
6) Bộ Công phụ trách các công tác xây dựng cung điện, thành trì, hào
lũy, tự tạo tàu bè, nghiên cứu các kiểu mẫu lăng tẩm, công thự, mua bán vật
liệu, thuê mướn thợ thuyền.
Để kiện toàn việc chính trị cũng như hành chính, nhà vua lập Đô sát viện
gồm Tả, Hữu Đô Ngự Sử và Tả, Hữu Phó Đô Ngự Sử đứng đầu, cơ quan
này giống như Nha Trang Tra hành chính và chính trị đời nay nhưng rộng
quyền hơn là có quyền cản ngăn nhà vua và đàn hặc các quan lớn, nhỏ nếu
thấy việc gì trái với phép nước về phương diện này hay phương diện khác.
Xét trong triều Gia Long bấy giờ chưa có quan nhất phẩm về hàng văn, các
quân nhân hầu hết giữ các việc trọng yếu, có lẽ do tình thế đặc biệt buổi đó.
Các việc thưởng phạt, truất biếm, bãi miễn đều có những thể lệ rõ ràng để
tránh những việc lạm quyền và thiên vị.
3 – Các Địa Hạt Hành Chính Lớn
Đối với từng địa phương, vua Thế Tổ có một chính sách riêng biệt:
