danh-từ « Minh-hương » với nghĩa « sáng, thơm ». Về mặt chữ, chữ Minh
vẫn là một, chữ hương thì viết khác.
Vốn chẳng có chi lạ, chẳng qua để tránh sự nghi-ngờ về chính-trị đó
thôi. Như chúng ta đã biết, nhóm Mạc Cửu qua đây lập « Minh-hương-xã »,
không phải để tỏ lòng nhớ-nhung cố quốc mà thôi, họ còn lo sao cho giống
Hán thoát khỏi ách của giống Mãn nhà Thanh. Ngoài bao nhiêu việc làm
khác, một hội kín trong bọn họ : Thiên-địa-hội, bắt hội viên phải thề với
khẩu-hiệu « phản Thanh phục Minh ».
Vua Mãn Thanh biết được, dùng đến ngón ngoại-giao để rào đón. Vì
thế, về thời Minh-mạng, Thiên-địa-hội bị cấm gắt-gao, và trên những văn-
kiện trong các sổ-bộ, chữ Minh-hương mới phải thay-đổi như đã nói trên.
Còn một điều đáng biết, về tấm biển « Gia-thạnh-đường », tương
truyền của vua Minh-mạng ban, vì lúc bấy giờ vùng đó thuộc ấp Gia-thạnh
và những người có phận-sự thâu thuế cho triều-đình thường họp nhau làm
việc nơi ấy.
Hiện nay Trịnh hoài Đức được thờ ở chùa Minh-hương Gia-thạnh. Và
mộ Trịnh hoài Đức cũng đã được trường Bác-cổ thừa-nhận và trông nom
theo nghị-định số 1189 ngày 24-2-1938.
4) PHỤ LỤC
a) « ĐI SỨ CẢM-TÁC » (18 bài của Trịnh hoài Đức)
I.
Vuông tròn trời đất nói khôn cùng,
Tháng bảy ngày rằm đến Quảng-đông.
Kẹo kéo lăng-nhăng nhai chẳng đứt,
Tơ vò rối-rắm gỡ hầu xong.
Nửa năm cơm thịt đôi tên khách,
Ngàn dặm non sông một cái tròng.
Chừ gặp cố-nhân bày khoản khúc,
