tốt.
"Những điều trông thấy" của Nguyễn Văn Vĩnh có ích cho kiến
thức của ông thế nào và mở con đường tiến thủ của ông ra sao, sau
này ta sẽ biết. Chỉ biết rằng, ngay khi bước chân xuống Cảng để
đáp tàu vượt trùng dương, cái mầm làm báo đã nảy nở mạnh ở trong
ông và, chả biết hữu ý hay vô tình, ông đã thành một nhà phóng sự.
Bài phóng sự thứ nhất của ông là một bài kiểu Notes de voyage của
Albert Londres viết bằng thơ, xin trích mấy đoạn như sau:
... Mơ màng qua đất Âu-la,
Ngó coi một ít nào là văn minh.
Xem sao lại kẻ hơn mình,
Thử xem con tạo có tình gì chăng.
Mà đông lại điểm sắc vàng,
Tây thì để trắng, Nam màng mịt đen.
Xem cho đến tận ý trên,
Thử xem vàng đỏ trắng đen nghĩa gì.
Hay là châu hạt biệt ly
Hay là lấy sắc để bì trí khôn?
Cố sang đến tận lang môn
Để xem người trắng bán buôn thế nào?
Ngoài cường trong nước làm sao
Dạy người thế ấy, luật nào trị dân?
