công việc và quyền hạn của một ủy viên thương mại Hòa Lan; người này
cấm không được buôn bán riêng cho mình.
Ông nói em ông có dâng quà biếu vua và chúa và được tiếp đãi long
trọng, được nói chuyện thân mật với các vị ấy. Nếu sự ấy mà đúng, chẳng
hóa ra người Đông Kinh đã suồng sã quá đi rồi sao. Tôi không cãi rằng lúc
trước người ngoại quốc đến xứ ấy được tiếp rước tử tế hơn bây giờ, nhưng
không thể đi đến chỗ suông sã dám coi người ta như bạn mình. Hiện bây
giờ người Đông Kinh đều xa lánh người ngoại quốc và chú ý rất ít đến họ.
Người Đàng Ngoài không có tục hôn bàn tay vua, thứ nhất là đối với người
xa lạ. Ông ta nói được tiếng Mã Lai thì ông cũng có thể nói được tiếng
Pháp với họ vì họ đều không hiểu hai thứ tiếng ấy. Tôi tự hỏi em ông đánh
bạc gì với các quan nam để mất hàng ngàn bạc và đáng thán phục hơn nữa
khi theo lệ thường vua ban cho em ông một con bê và hai hũ rượu nếp cũng
đủ đền bù chỗ em ông thua trước. Ông thuật rằng nhờ sự em ông ra vào
chốn triều trung và được tiếp chuyện nhiều người Đàng Ngoài (tuy họ
không đi ra xứ ngoài bao giờ mà ông vẫn gặp họ ở Bantam và Batavia, ông
viết quyển du ký thật thà và đúng sự thực ấy. ông còn nói trong một đoạn
sau, rằng ông chỉ chú trọng đến sự thực khi viết sách nhưng quyển sách đầy
rẫy những điều mâu thuẫn và chuyện sai nhằm chỉ thêm làm ô danh tác giả
nọ).
Như các dân Âu châu, ông Tavernier gọi chúa Trịnh là vua vì chúa có
toàn quyền hành động trong nước và tiếp đâi sứ thần các nước trừ có sứ
thần Trung Hoa. Như thế là nhầm vì trên chúa có vua, tuy vua có cũng như
không, đúng như lời tôi sẽ nói nhiều trong sách này...
Vị trí diện tích xứ Đông Kinh
Vị trí...
Khí hậu...
Diện tích...
