sĩ tử, có chừng một nghìn người đỗ bài đầu. Ai hỏng thì về vì không được
thi khoa này nữa. Chấm bài thứ nhất mất tám hoặc mười ngày.
Bài thứ hai có ba đầu đề và không được làm quá 12 trang; có chừng 500
người được vào.
Bài thứ ba có hai đầu đề và không được làm quá tám trang nhưng khó
hơn hai kỳ đầu nhiều; còn lại ba trăm người đỗ; ấy là các ông sinh đồ. Các
ông này được ghi tên vào sổ, được trừ nửa phần sưu và được hưởng vài
quyền lợi nhỏ nữa.
Muốn đỗ hương cống thì phải thi ba kỳ đầu như các ông sinh đồ, cùng
một nơi, cùng có các ông giám khảo trên và phải thi một kỳ thứ tư nữa: khó
hơn, ngặt hơn và không được nói với ai trong khi thi. Các ông hương cống
các khoa trước ở các nơi có trường thi phải tề tựu cả ở kinh trong suốt kỳ
thi (để khỏi gà bài?); nhà nước cử mật thám ở lẫn với các ông và ngày nào
cũng kiểm điểm xem các ông có đủ mặt không. Còn tỉnh nào không có kỳ
thi thì các quan tỉnh cũng phải coi sóc các ông hương cống cũ.
Thi có bảy bài chọn trong kinh sách; các bài hỏng bị loại; các bài khá
đem trình các ông tiến sĩ. Nếu được đỗ thi lễ xướng danh rất long trọng.
Quyền lợi các ông hương cống lớn hơn quyền lợi ông sinh đồ; các ông
được vào yết kiến vua và được ngài ban cho một nghìn đồng tiền (giá tất cả
một dollar) và một tấm vải callicot noir may một cái áo đáng giá ba dollars.
Khoa thi tiến sĩ cứ bốn năm thi một lần ở kinh, trong một gian điện riêng,
có cửa bằng đá vân, ngày xưa lộng lẫy lắm nhưng bây giờ trông rất điêu
tàn. Các ông hương cống có học và tài vào bậc nhất mới được phép dự thi
và ứng thi nhiều, chỉ có ít người đỗ. Chính vua, các ông hoàng, các văn
thân có tiếng trong nước và các đại thần đứng ra chấm. Thi cũng như sinh
đồ và hương cống, nhưng câu hỏi nhiều hơn, khó hơn, quan trọng và hiểm
hóc về những chương khó nhất trong luân lý, chính trị, luật hộ, thi ca và tu
từ học; thi viết làm bốn kỳ trong khoảng hai mươi ngày; ai qua được thì đỗ
tiến sĩ. Công việc không dễ dàng gì vì phải nhớ hết số chữ của bốn quyển
trong số chín quyển Tứ thư, Ngũ kinh; nhớ từng chữ và thuộc lòng thì mới
