lớn ở đồng bằng Khu Ba. Hăm hai tuổi là Bí thư tỉnh ủy, chỉ huy cuộc
kháng Pháp suốt một rẻo biên giới Lao Cai - Hà Giang. Rồi lẫm liệt trong
vai tướng soái, đứng đầu bộ tư lệnh tiễu phỉ, đập tan âm mưu gây phản loạn
của hai tên đế quốc đầu sỏ Pháp - Mỹ cùng lũ chúa đất thổ ty. Suốt mười
năm trai trẻ đứng vững trên cương vị chủ tịch tỉnh trong tuyến đầu chống
Mỹ ở một địa bàn trọng yếu sát nách thủ đô đâu phải là ai cũng có thể đảm
trách được! Cũng có được mấy người như bác vào tuổi trung niên đã hoàn
thành trọng trách nhiệm vụ đối ngoại của một đoàn thể lớn là tổ chức công
đoàn. Đi công tác nước ngoài liên tục như con thoi trên khung dệt. Trước
đối phương gian ngoan, xảo quyệt thì tỉnh táo, sắc bén và vững vàng; trước
cám dỗ và sa sẩy không một lời ong tiếng ve; gương trung thành, liêm
chính vằng vặc như gương treo giữa trời. Huân chương, huy chương đeo
phải đầy ngực. Công tích đáng hạng danh nhân đất nước. Giờ đây, dẫu có
một tuổi già vô dụng như mèo già vuốt cùn răng rụng thì cũng chẳng có gì
mà phải ngượng ngùng tủi hổ cả. Bác có thể cứ an nhiên sống đúng với tuổi
tác, không việc gì phải gắng gượng lên gân lên cốt, để mất đi cái tự nhiên,
vốn là điều quý giá của đời người!
Chao ôi! Tôi biết, dẫu có vang lên bên tai ông Tương Bằng cả ngàn lần
những lời vừa nói trên thì cũng vô ích thôi! Làm sao mà có thể ngăn cản
nổi cái đà xung trận, nhập cuộc của ông; ghê gớm thay, nó cũng đã trở
thành một sức mạnh không cưỡng lại của tự nhiên rồi.
Thế đấy, ông thợ mộc làm việc ở xí nghiệp, sáu mươi tuổi về hưu, vẫn
cứ là cầm cưa đục được đi! Cũng vậy thôi, ông thợ điện, thợ xây và cả ông
nhà văn nhà thơ nữa. Ai cấm họ hành nghề khi vào tuổi hưu trí. Oái oăm
thay cái lẽ tự nhiên ấy lại thiếu hẳn đi yếu tố tự nhiên ở ông Tương Bằng.
Là bởi vì, thợ mộc thì có cưa đục. Nhà văn thì có bút mực. Còn ông Tương
Bằng, nhà cách mạng chuyên nghiệp tiếc thay về hưu lại tay trắng, nghĩa là
ông chẳng còn có công cụ nào trong tay cả. Không có công cụ trong tay
nhưng thói quen ham mê điều hành chỉ huy người khác thì lại là một ám
ảnh lâu dài, không dễ gì dứt bỏ được.
