thảo dân thiểu số nhỏ con, nâu nhám, mặt mày còn ngơ ngác trong các tín
niệm bán khai. Năm ngày một phiên chợ Sapả, chẳng phiên nào cố Vinh
quên thực thi hành động phóng tài hóa, nâng mình lên lồng lộng, nên chẳng
bao lâu tên tuổi cố cùng hình tượng nghĩa hiệp nọ đã thành một trích đoạn
của một thiên huyền sử, lưu truyền theo suốt chiều dài sơn mạch Fansipan
hùng vĩ này.
Người Tây đến đất núi này từ cuối thế kỷ trước, sớm nhất là bọn nhà
binh. Nhà binh Phăngki từ tỉnh lị Lào Cai nhờ người dẫn đường lên tới đây,
bắn mấy tràng súng ra oai, rồi cắm trại, lập đồn. Giữa hoang vu, đồn binh
thoạt đầu mới chỉ là một căn nhà cột kèo dui mè đều làm bằng gỗ pơmu với
một cái chuồng ngựa dài lợp gianh xám. Đường đi mới chỉ là vệt mòn. Tây
đàn ông từ tỉnh lị lên phải ngồi ngựa, thuê người dắt. Phăngki đàn bà yếu
hơn phải ngồi kiệu. Ông Thào A Sần, người Lao Chải, thôn gần huyện lị
Sapả nhất, đã tám mươi tuổi, kể: “Tôi dắt ngựa cho cả ông công sứ Tây. Tôi
khiêng kiệu cho nhiều bà đầm. Nhưng tôi chưa hề thấy mặt ông cố Vinh
này”.
Hố pẩu, tức bô lão, tức người gốc, tên là Mã A Thòn cũng ở thôn Lao
Chải, nhíu mày: “Tôi nhớ rằng ông Cố này đến xứ Mông ta khi vua Giàng
Say ta vừa quy tiên!”.
Mọi người ngồi quanh bếp lửa cùng à to một tiếng, rồi cùng một nhịp
kêu dồn: “Phải rổi! Phải rồi!”. Và đăm chiêu nhớ lại. Nhớ lại rằng, Giàng
Say người Mông sinh ở Tả Giàng Phình vào năm con khỉ một hôm bị con
ngựa trắng đá vào ngực, nằm liệt, thập tử nhất sinh sáu tháng trời liền. Đến
ngày đầu tiên của tháng thứ bảy thì nhận được phép lạ, bệnh lui hết, tung
chăn ngồi phắt dậy, cất tiếng sang sảng: “Nay trời giáng ta xuống trần làm
vua xứ Mông ta. Đầu ta đã mọc chín cái sừng. Lưng ta đã nổi chín cái
bướu. Ta bay lên trời được. Ta gọi được mưa, gọi được nắng. Ta hóa phép
cho ngô lúa tự mọc. Ta lệnh cho các người từ nay không phải xuống vùng
