2
Ngay chuyến bay đầu tiên, tôi đã nếm mùi sa mạc. Riguelle, Guillaumet
và tôi, chúng tôi lạc loài xuống gần đồn Nouakchott. Chỗ đồn nhỏ này ở xứ
Mauritanie bấy giờ cách biệt với cuộc đời như một hòn đảo giữa biển. Một
viên đội già sống ru rú với mười lăm người lính Sénégal. Ông ta đón tiếp
chúng tôi như thể chúng tôi là con nhà trời.
“Ôi, được nói chuyện với các ông, nó biến đổi con người đi! Nó biến đổi
con người đi!”
Con người ông ta biến đổi thật: ông ta khóc.
“Sáu tháng nay, mới được nhìn thấy có các ông. Người ta tiếp tế cho tôi
sáu tháng một lần mà. Lúc là ông quan hai, lúc là ông quan ba. Lần trước, là
ông quan ba…”
Chúng tôi vẫn còn bàng hoàng. Còn hai tiếng nữa thì đến Dakar, ở Dakar
bữa ăn trưa đang dọn, thế mà một cái bi en bỗng nhiên hỏng, thế là số phận
ta đổi khác. Với viên đội đang khóc kia, ta như ma hiện hình.
“Ôi, uống đi, được mời rượu các ông, tôi thích lắm! Các ông nghĩ xem.
Lần trước, ông quan ba đi qua, tôi chẳng còn rượu để thết ông ấy nữa.”
Tôi có kể việc ấy trong một cuốn sách, nhưng cuốn sách đó không phải
là tiểu thuyết. Ông đội nói với chúng tôi:
“Lần trước, tôi cũng đã không thể chạm cốc… nên tôi xấu hổ đến nỗi xin
chuyển đấy, các ông ạ!”
Chạm cốc! Chạm cốc một bữa say túy lúy với người từ lưng lạc đà, nhẫy
nhại mồ hôi, nhảy xuống kia! Sáu tháng dài, người ta mong ngóng chóng
đến cái phút ấy. Từ một tháng trước, người ta đã lau chùi súng ống, đánh
bóng sạch sẽ cả cái đồn từ hầm cho đến kho. Và mấy ngày trước, đã có linh
tính rằng cái ngày thiêng liêng này sắp tới, người ta cứ đứng trên sân
thượng mà trông hoài trông mãi chân trời, mong nhìn thấy một chấm bụi
mù, chấm bụi mù đó sẽ cuốn theo đội quân lưu động Atar khi nó hiện ra…
Nhưng không có rượu: không thể mở tiệc. Không có chạm cốc. Người ta
tự thấy nhục…
