I:
ĐƯỜNG BAY
Ấy là năm 1926. Tôi vừa vào nhận việc, là người lái trẻ đường dài ở
hãng Latécoère, hãng này bấy giờ đảm nhiệm chặng Toulouse-Dakar, trước
hãng Aéropostale và hãng Air France. Tôi học nghề là ở đây. Như các bạn
bè, tôi đến lượt trải qua thời kỳ tập sự mà những người trẻ phải trải qua
trước khi được vinh dự lái chiếc bưu cơ. Bay tập thử các loại máy bay. Đi,
về Toulouse và Perpignan. Những buổi học buồn tẻ về khí tượng tận cuối
một nhà vòm giá lạnh. Chúng tôi sống trong mối e ngại về những ngọn núi
ở Tây Ban Nha mà chúng tôi chưa được thấy, và với sự nể phục các bậc đàn
anh.
Các bậc đàn anh ấy, chúng tôi thấy họ trở về, thấy họ vào quán ăn, cau
có, hơi cách biệt, rất kẻ cả ném cho chúng tôi những lời khuyên bảo. Và khi
một người nào đó trong bọn họ, từ Alicante hay Casablanca mà về muộn,
áo da sũng nước mưa, có trả lời ai trong bọn chúng tôi khi chúng tôi rụt rè
hỏi về chuyến đi thì những câu trả lời ngắn ngủn của anh ta, vào những
ngày bão tố, cũng dựng lên trong chúng tôi một thế giới y hệt trong thần
thoại, đầy bẫy sập, đầy lưới bủa, đầy những ghềnh đá đột nhiên nhô ra,
những xoáy nước có thể bứt vứt được những cây bách hương. Những con
rồng đen canh gác lối ra vào các thung lũng, hàng bó chớp vây lấy các đỉnh
núi như là vương miện. Các bậc đàn anh ấy biết nuôi giữ lòng kính trọng
của chúng tôi. Nhưng lâu lâu lại có một người, trong bọn họ, trở thành thiên
thu đáng kính trọng, không trở về.
Như vậy đấy, tôi nhớ một chuyến trở về của Bury, sau này chết trong dãy
Corbières. Người lái già ấy vừa ngồi xuống giữa bọn tôi, ăn uống mệt nhọc,
chẳng nói năng gì, hai vai còn sễ vì đã dụng sức. Ấy là vào cuối một trong
những ngày xấu mà từ đầu chí cuối đường bay, vòm trời úa vỡ, tất cả các
đỉnh núi, trước mắt người lái, như vầy trong bùn ghét, giống các khẩu đại
bạc cắn đứt được các dây chằng, cày nát sàn những chiếc thuyền buồm
ngày trước. Tôi nhìn Bury và nuốt nước bọt trước khi đánh liều hỏi anh
