7
Sa mạc là như vậy đó. Một cuốn kinh Coran, vốn chỉ là một quy tắc của
cuộc chơi, biến cát ở sa mạc thành Vương quốc. Tận cùng một Sahara nếu
không sẽ là trống rỗng, đang diễn một vở tuồng bí mật, nó xao động tình
cảm của những con người. Cuộc sống thật của sa mạc không phải làm nên
do những cuộc di cư của các bộ lạc đi tìm một thứ cỏ để gặm, mà chính là
do cái vở tuồng đang còn tiếp diễn. Giữa loại cát bị khuất phục và loại cát
kia, biết bao khác biệt về chất! Và đối với tất cả những con người, không
phải là như vậy sao? Trước mặt cái sa mạc biến đổi này, tôi nhớ những trò
chơi thuở nhỏ, nhớ cái vườn hoa rậm rạp và vàng óng mà chúng tôi đặt ra
đông đúc bao nhiêu vị thánh thần, nhớ cái vương quốc vô biên mà chúng tôi
rút ra từ cái ki lô mét vuông không bao giờ biết rõ được hoàn toàn, không
bao giờ lục lọi được hoàn toàn ấy. Chúng tôi cấu tạo một nền văn minh
khép kín, trong đó các bước chúng tôi đi có mùi vị của chúng và mọi vật có
một cái nghĩa riêng không được phép hiểu như vậy trong bất cứ nền văn
minh nào khác. Ta còn lại những gì một khi thành người, ta sống dưới
những luật lệ khác, còn lại những gì ở cái vườn hoa đầy bóng tối trẻ thơ,
huyền diệu, lạnh lẽo, nóng bỏng này mà bây giờ, khi ta trở về, với một niềm
thất vọng nào đó, từ ngoài vào, ta đi dọc theo bức tường đá xám, bỡ ngỡ
thấy bị nhốt chặt trong bốn bờ rào chật hẹp thế, một cái tỉnh nhỏ mà xưa kia
ta lấy làm cõi vô cùng của ta, và bây giờ ta hiểu rằng không bao giờ ta trở
về với cõi vô cùng ấy nữa, vì chính là trò chơi chứ không phải là vườn hoa
mà người ta nên vào.
Nhưng hiện nay Mũi Juby, Cisneros, Puerto Cansado, Saguet-El-Hamra,
Dora, Smarra không còn loạn lạc nữa, không còn bí mật nữa. Những chân
trời chúng ta nhắm mà chạy tới đã lần lượt tắt rồi, như những con bọ kia,
một khi chúng bị sa vào cái bẫy tay ta hờ hững, chúng hết màu sắc. Nhưng
cái người theo đuổi chúng không phải là đồ chơi của một ảo ảnh. Chúng ta
không nhầm lẫn khi chúng ta đuổi theo những khám phá đó. Vì vua của
Nghìn lẻ một đêm cũng vậy, khi ông đuổi theo một cái chất thật mỏng
