CÁC THƯƠNG GIA NƯỚC NGOÀI 107
đồ hội) đã chia các nước Đông Nam Á thành nhiều loại khác
nhau. Đàng Ngoài và Đàng Trong cùng với Triều Tiên và Mông
Cổ được xếp vào loại Ikoku (dị quốc), trong khi đó, Champa,
Xiêm và các nước Đông Nam Á khác lại được xếp cùng với
người Hà Lan, Ấn Độ và Ả Rập vào loại Gaii (ngoại di)
1
. Người
dân tại Đàng Trong có thể cũng có cùng thái độ như thế đối
với người Nhật. Theo Buch, một chiếc tàu Hà Lan bị đắm gần
đảo Champela ngày 26-11-1641, 82 người trên tàu đã bị chúa
Nguyễn bắt làm tù binh và bị giữ trong một trại của người Nhật
ở Faifo (Hội An), dưới quyền vị thủ lãnh các người Nhật ở đây
2
.
Tất cả các yếu tố này đã khiến cho Đàng Trong trở thành
một bạn hàng của Nhật có tầm quan trọng nhất vào đầu thế kỷ
17. Việc buôn bán với Đàng Trong vào các thập niên 1610 và
1620 trở nên hấp dẫn đến độ một số thương gia người Nhật đã
làm giả giấy phép có châu ấn để tới đây buôn bán vào thập niên
1620 hoặc phải dùng đến quà cáp để có thể có được loại giấy
phép này
3
. Theo nhật ký 1617 của Richard Cocks
4
, một thương
gia người Anh, thì ông này đã bán một giấy phép có châu ấn
mang tên William Adams cho phép tới Đàng Trong buôn bán,
cùng với một chiếc thuyền cho một người Trung Hoa với giá là
1.200 taies (1.200 lạng bạc)
5
. Người Trung Hoa này giữ lại chiếc
thuyền còn giấy phép có châu ấn thì bán cho một người Nhật
tên là Semidono. Người này sau đó lại bán cho thuyền trưởng
của mình với giá 300 taies (300 lạng bạc). Khi chính quyền
Tokugawa phát hiện ra vụ buôn bán lòng vòng này, họ đã bắt
1 Waquan Sanzai Zue (Oa hán tam tài đồ hội), một cuốn từ điển Nhật-Hoa lớn, xuất bản lần thứ nhất
năm 1713, in lại năm 1929, Nihon zuihitsu taisei quanko kai, Tokyo, trg. 10.
2 Buch, De Oost-Indische Compagnie, trg. 78.
3 Iwao Seiiji, Goshon-sen boeki-shi no kenkyu (châu ấn thuyền mậu dịch sử chi nghiên cứu), Ko Bun
Do, Tokyo, 1958, trg. 87.
4 Cocks
Diary on 3 November 1618. Có ba người Nhật của Langasaque với tặng phẩm để có goshons
đi Cochinchina”. Diary of Richard Cocks, White & Co., London, 1883, tập 2, trg. 92.
5 Ibid, tập 1, trg. 333.
www.hocthuatphuongdong.vn
