CÁC THƯƠNG GIA NƯỚC NGOÀI 109
Đàng Ngoài: Tơ, vải thô, lụa đamát, lụa đamát mỏng
1
ba xi
(một thứ vải dệt thưa, cũng dùng để may quần)
2
,
bạch đậu khấu, quế
3
, Yukim (một loại thân thảo
dùng để nhuộm vải).
Champa:
Gỗ trầm hương, da cá mập, vải bông.
Cao Mên:
Da đanh, quang dầu, ngà, sáp ong, mật ong, đường
phổi, sừng trâu, sừng tê, trầu, hạt shaulmoogra,
tiêu, da cá mập, đuôi công, vải bông, yukin.
Xiêm:
Thảo mộc dùng để nhuộm, da đanh, da cá mập,
sừng trâu, chì thiếc, cinnabar Ấn Độ, long não,
bông gạo, ngà voi, song mây, san hô, lô hội.
Patani:
Tiêu, da cá mập, ngà voi.
Đàng Trong: Tơ, vải thô, lụa đan lát, long zhao (long não?), lô
hội, gỗ trầm hương, ba, da cá mập, đường phổi,
mật ong, tiêu, vàng, song mây.
4
Bảng này có thể cho ta thấy các sản phẩm của Xiêm và Cao
Mên thường đáng giá hơn sản phẩm của Đàng Trong. Da đanh,
chủ yếu từ Xiêm, có thể đã tạo nên một sự thay đổi quan trọng
ở đây. Chúng ta biết là ngoài tơ ra, da đanh là mặt hàng người
Nhật tìm kiếm dữ nhất. Hồi đầu, việc buôn bán mặt hàng này
không đem lợi ích cho Đàng Trong bao nhiêu. Nhưng sau khi
có một số người Nhật tới sinh sống tại Hội An thì tình hình trở
nên tốt hơn. Một bức thư của Joost Schouten, người đứng đầu
1 Có hai loại sản phẩm. Một trong hai loại sản phẩm này được sản xuất ở Đàng Ngoài gọi là “Lin Zi Đàng
Ngoài” nhẵn và dày hơn loại sản phẩm ở Nhật. Xem Waquan sanzai Zue, tập 1, tr.355.
2 Iwao ở đây viết là ba xi. Tôi nghi là có hai loại vải: vải ba và you; xi bị hiểu sai thành you. Theo Waquan
sanzai Zue, you được sản xuất ở Đàng Ngoài là loại tốt nhất. Xem Ibid, tr. 357 và 358.
3 Waquan sanzai Zue: “Có nhiều loại cây quế trên các vùng núi này và quế của vùng này (Đàng Ngoài)
nổi tiếng là loại tốt nhất. Nhưng từ ngày hai xứ này (Đàng Ngoài và Đàng Trong) lâm chiến, một số lớn
cây quế đã bị đốt và bị phá hủy. Do đó, nguồn cung cấp quế hiện tại rất là hạn chế, quyển 1, tr. 216.
4 Iwao Seiiji, Shuin sen boeki-shi no kenkyu, trg. 241-242.
www.hocthuatphuongdong.vn
