TIỀN TỆ VÀ THƯƠNG MẠI 167
tư liệu này, giá kèm là 13-14 quan/ 100 cân, thay vì 8 quan vào
thập niên 1740 lúc chúa Nguyễn khởi đầu đúc tiền
1
.
Sự lạm phát tiền tệ này cũng có thể giải thích tại sao số tàu,
thuyền ngoại quốc vào Đàng Trong giảm xuống vào thập niên
1760 và đầu thập niên 1770. Trong khi, vào thập niên 1740 và
đầu thập niên 1750, hằng năm có từ 60 đến 80 thuyền cập bến
thì vào năm 1771, chỉ còn 16 thuyền. Số thuyền này tụt xuống
còn 12 vào năm 1772 và 8 vào năm 1773
2
. Mức giảm sút lớn
nhất có thể đã diễn ra đầu tiên trong thập niên 1760. Nền ngoại
thương mau chóng trở thành nạn nhân của sự lạm phát này và
xem ra không còn có thể ngóc dậy nổi sau thập niên 1770.
Đây là một mất mát trầm trọng của họ Nguyễn từ lâu vẫn dựa
vào ngoại thương như một nhân tố bảo đảm sự sống còn của
nền kinh tế địa phương. Họ Nguyễn đã đối phó bằng cách đẩy
mạnh hơn việc kiểm soát của họ trên miền núi và cao nguyên,
hy vọng lấy phía tây để bù đắp những gì họ đã mất ở phía đông.
Như chúng ta sẽ thấy trong chương 5, họ Nguyễn có đạt được
một số kết quả trong một thời gian hạn chế, nhưng cái giá họ
phải trả là đã gây nên cuộc nổi dậy của Tây Sơn, đưa Đàng Trong
gần đến chỗ diệt vong.
1 Phủ biên, trg. 21b. Chi tiết này chứng tỏ một lần nữa Phủ biên ghi lại từ những ghi chép của họ
Nguyễn thập niên 1740.
2 Phủ biên, quyển 4, trg.32a.
www.hocthuatphuongdong.vn
