KẾT LUẬN
Đ
àng Trong, vào thế kỷ 17 và 18, chiếm một vị trí độc đáo
trong lịch sử Việt Nam. Đàng Trong đã thành công trong
vai trò là một động cơ của sự thay đổi tại Việt Nam trong suốt
hai thế kỷ, kéo trọng tâm văn hóa, kinh tế và chính trị của cả
nước xuống phía nam. Không có hai thế kỷ này của Đàng Trong,
cuộc Nam tiến hẳn đã không thành. Nói cách khác, không có
việc họ Nguyễn thiết lập vương quốc của họ ở đây, không thể
nói rút cục người Việt Nam sẽ có thể đẩy ranh giới phía nam của
họ tới đâu. Việc thành lập một vương quốc mới ở phía nam đã
chấm dứt các cuộc chiến qua lại giữa người Việt và người Chăm
từng diễn ra trong các thế kỷ trước. Kể từ khi Đàng Trong được
thiết lập, mỗi bước tiến của người Việt đều có tính cách chung
cuộc, dứt khoát. Điều này có thể xảy ra hay không hay nói cách
khác vương quốc Champa sẽ tiếp tục tồn tại hay biến mất, nếu
không có vương quốc của họ Nguyễn? Những câu hỏi như thế
chỉ có tính cách lý luận. Đàng Trong của họ Nguyễn không chỉ
quan trọng đối với quá trình phát triển xuống phía nam, nó còn
là một sản phẩm ngoạn mục nhất của quá trình này.
Đàng Trong của họ Nguyễn chiếm vị trí độc đáo trong lịch
sử Việt Nam, tuy nhiên, điều đáng chú ý là chúng ta không
www.hocthuatphuongdong.vn
