VÙNG ĐẤT MỚI 23
của họ - lại ám chỉ một liên minh bao gồm người Chăm và
người cao nguyên
1
.
Trong các bia ký cũng như trong các tài liệu lịch sử bằng
tiếng Chăm muộn thời đều không thấy có sự phân biệt giữa
người dân đồng bằng với người dân miền núi. Các tài liệu này
sử dụng cùng một tên gọi, “urang Campa”, để chỉ tất cả người
dân nagara Campa, bất luận họ ở đâu. Quả thật, nhiều vua
Champa vào thời sau này là người gốc miền núi, điều mà các
sử gia cho tới gần đây đã không nhận ra do không quan tâm
tới các tài liệu bằng tiếng Chăm muộn thời. Trong số các vị vua
này, người nổi tiếng nhất của thời sau 1471 là Po Ram (hay Po
Rame). Ông vua này trị vì từ 1627 đến 1651. Theo nguồn gốc,
ông là một người Churu, một thành viên của dân miền núi có
tổ tiên sinh ra từ các cuộc hôn nhân giữa các nhóm người Chăm
tỵ nạn và các dân địa phương Roglai và Koho
2
. Mười bốn vua
thuộc dòng dõi của vị vua này đã cai trị nagara Campa cho tới
năm 1786. Hôn nhân với người cao nguyên đã trở nên thông
thường trong hoàng tộc: người con nổi tiếng nhất của Po Rame,
Po Saut, lên ngôi năm 1655, là con của một bà vợ người Rhađê
(hay Koho). Thêm vào đó, các thực lục và lưu trữ của triều
đình có nhắc tới nhiều viên chức cao cấp tại triều đình cũng
như trong hành chánh là người cao nguyên. Có đến 12 người
là người cao nguyên nằm trong số những người được tôn thờ
như là thần trong thần điện tại Kate, trong nghi lễ cúng bái đầu
tiên của năm, khi mọi người dân đều tưởng nhớ tới những nhân
vật lớn của nagara Campa. Vào dịp cúng bái này, những người
canh giữ kho tàng quý báu của Champa, tất cả đều là người cao
1 Xem Bernard Gay, “Une nouvelle sur la composition ethnique du Campa”, trong Actes du Séminaire
sur le Campa organisé à l’Université de Copenhague, le 23 mai 1987, travaux du Centre d’Histoire
et Civilisations de la Péninsule indochinoise, Paris, 1988, trg. 50.
2 Hickey,
Sons of the Mountains, trg. 113.
www.hocthuatphuongdong.vn
