24
XỨ ĐÀNG TRONG
nguyên, đã trưng các vật quý báu cho người ta tôn kính. Nhiều
vật quý trong số này đã được cất giữ tại vùng cao nguyên cho
tới thời Pháp thuộc
1
.
Tất cả các thông tin mới này cho thấy rằng, duy nhất trong
lục địa Đông Nam Á, nagara Campa là “một nước đa dân tộc
trong đó mọi nhóm dân tộc đều có các quyền bình đẳng”
2
.
Cuộc Nam tiến trước thời các chúa Nguyễn
Cuộc Nam tiến không đơn thuần là một quá trình diễn ra
theo đường thẳng, như người ta thường nghĩ, được quyết định
trước qua đó “Việt Nam” của thế kỷ thứ 10 trở thành “Việt Nam”
ngày nay mà đúng hơn, là một loạt những sự kiện khác nhau
nhằm đáp ứng những hoàn cảnh hay cơ hội riêng biệt, đôi khi
do những sự tình cờ ít nhiều có tính cách quân sự quyết định
3
.
Trong khi các hình thức muộn thời của cuộc Nam tiến có
mục đích là chiếm đất, các biến cố được coi như là những
bước đầu của cuộc Nam tiến
4
lại nhằm vào việc bắt người và
lấy của, một hình thức tiêu biểu của chiến tranh tại Đông Nam
Á. Chẳng hạn, vào năm 982, khi Lê Hoàn mở cuộc tấn công
Champa, ông đã bắt giữ 100 cung phi Chăm và chiếm kho tàng
của nhà vua Champa
5
. Những cuộc viễn chinh tương tợ, tuy ở
mức độ nhỏ hơn, có thể đã diễn ra lâu dài. Chẳng hạn, sử Việt
Nam ghi lại việc thả 360 tù binh người Chăm bị giam giữ ở
1 Ibid, trg. 106-07.
2 Bernard Gay, “Une nouvelle sur la composition ethnique du Campa”, trg. 55.
3 Về cuộc trao đổi gần đây nhất liên quan tới cụm từ “Nam tiến”, xem Keith Taylor, “Regional Conflicts
among the Viet Peoples between the 13th and 19th centuries”, tại cuộc Hội thảo về “La conduite des
relations entre sociétés et Etats: Guerre et paix en Asie de Sud-est”, Paris, tháng 7. 1996, trg. 6-11.
4 Xem Trương Bá Phát, “Lịch sử cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam”, Sử Địa, số 19 và 20, 1970.
5 Toàn thư, quyển 1, trg. 189.
www.hocthuatphuongdong.vn
