LỰC LƯỢNG VŨ TRANG CỦA ĐÀNG TRONG 87
mạc tại miền Bắc, người vợ sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi phải
di chuyển theo chồng. Bởi vậy người lính ở Đàng Ngoài không
ở suốt đời trong quân đội như người lính ở Đàng Trong. Đây
cũng là một sự khác biệt giữa hai bên.
Họ Nguyễn xem ra quan tâm tới vấn đề quân phục. Vachet
viết là “vào mỗi dịp đầu năm, nhà nước cấp y phục mới cho
quan và binh lính. Mỗi đơn vị có màu khác nhau, nhưng tất cả
đều bằng tơ lụa”
1
. Tiền biên vốn là nguồn tư liệu cho chúng ta
biết về các vấn đề quân sự tại Đàng Trong với nhiều chi tiết hơn
tất cả các nguồn tư liệu khác, cho biết là quân đội có bốn bộ
quân phục: một bộ dùng cho ngày nắng tốt, một bộ dùng vào
ngày mưa, bộ thứ ba dùng khi đánh giặc và bộ cuối cùng để mặc
thường ngày. Một ngày đẹp trời trong năm 1709, khi chúa thao
diễn bộ binh của người, chúa đã tức giận khi thấy một số lính
không mặc đồng phục loại một mà lại mặc bộ loại bốn. Và hậu
quả là chúa đã phạt các chức Nội Tả, Nội Hữu và các Nội Ngoại
đội trưởng theo thứ bậc...
2
. Choisy cũng nhận xét vào năm 1685
là y phục của binh lính ở Đàng Trong “thật là đẹp”, trong chiến
tranh cũng như thường ngày: mỗi đạo quân có trang trí riêng
của mình, satin đỏ, đỏ thắm và vàng
3
.
Poivre nhận định rằng người lính Đàng Trong “ăn uống
nghèo nàn và lương thì lại càng nghèo hơn nữa”
4
. Nhưng ngược
lại nhận xét trên đây của Poivre, đa số các nguồn tư liệu khác
lại nói là đời sống người lính Đàng Trong tương đối sung túc.
Một cuộc điều tra về “Quinam” do Johan van Linga, một người
Hà Lan, thực hiện vào năm 1642 chẳng hạn, ghi nhận là lương
1 Taboulet,
La Geste francaise, trg. 67.
2 Tiền biên, quyển 8, trg. 6.
3 Choisy,
Journal du Voyage de Siam, trg. 257.
4 “Description of Cochinchina, 1749-50”, trong Li Tana & Anthony Reid, Southern Vietnam under the
Nguyễn.
www.hocthuatphuongdong.vn
