LỰC LƯỢNG VŨ TRANG CỦA ĐÀNG TRONG 89
vũ trang, và sau đó, đã suýt đánh mất giang san ấy cũng vì lực
lượng vũ trang này.
Các vấn đề liên quan đến quân sự hẳn đã chi phối phần lớn
lịch sử nội bộ của Đàng Trong và đã suýt dẫn lịch sử ấy tới chỗ
kết thúc. Nhưng vào thế kỷ 18, chúng ta nhận thấy có một số
dấu hiệu về sự thay đổi trong nền hành chánh cho phép chúng
ta hiểu là các chúa Nguyễn đã bắt đầu muốn tách dần khỏi
một chế độ nặng tính cách quân sự để tiến tới một hình thức
chính quyền có tính cách dân sự hơn. Chúng tôi sẽ tạm kết thúc
chương này với một cái nhìn lướt qua về tiến trình này.
Những bước đầu của một chính quyền dân sự?
Các nguồn tư liệu cho thấy là vào thế kỷ 18, chế độ họ
Nguyễn bắt đầu chuyển từ một guồng máy quân sự sang một
kiểu chính quyền có tính dân sự rõ rệt hơn. Chúng ta nhận ra
điều này trước tiên qua việc các nhà cai trị họ Nguyễn nhấn
mạnh tới việc họ phải mang tước hiệu vua.
Đại Sán nói là vào năm 1675, Nguyễn Phúc Chu đã tự xưng
“vương”: “Đại Việt quốc vương”. Tuy nhiên, chúng ta chỉ nghe
nói đến sự kiện này trong Tiền biên vào năm 1744, khi nguồn tư
liệu này nhắc đến việc Nguyễn Phúc Khoát xưng mình là “Đại
Việt quốc vương”. Nhưng Tiền biên xem ra đã lẫn lộn diễn tiến
của sự việc này. Tư liệu này nói rằng cho tới năm 1744, các chúa
Nguyễn đã sử dụng một con dấu có khắc chữ Tổng trấn tướng
quân và chỉ sau đó mới dùng con dấu có khắc các chữ Đại Việt
quốc vương
1
. Nhưng cũng chính nguồn tư liệu này lại nói trong
phần ghi về năm 1709 là Nguyễn Phúc Chu có một con dấu
1 Tiền biên, quyển 10, trg. 136.
www.hocthuatphuongdong.vn
