thể thỉnh thoảng kết hợp tình dục, giúp con người tìm lại nửa phần chia lìa,
đồng thời giúp con người để ý chuyện khác, nhất là chuyện sinh sống và
sinh đẻ.
Socrates làm ra vẻ nhắc lại lời Diotima, ca ngợi tình yêu (Erôs) mở
đường đi vào thế giới mới, thế giới lý tính; thực tại không đồng nhất nữa,
nó biểu thị mức độ trong đó cảm tính và lý tính tiêu biểu như hai cực đối
nghịch song bổ túc. Bàn luận với Agathon, Socrates đưa ra ba nhận xét cơ
bản. Thứ nhất, tình yêu luôn luôn trong tương quan với cái gì đó, vì luôn
luôn là yêu cái gì. Thứ hai, đối tượng ấy là cái đẹp không thể tách khỏi cái
tốt. Thứ ba, trong trường hợp tình yêu hàm ý sự thèm muốn giả định đối
tượng vắng mặt, thì tình yêu phải đau khổ vì thiếu cái đẹp và cái tốt. Theo
Socrates, ba đặc tính vừa kể biểu thị bản chất Erôs. Đó cũng là điều mà
Diotima đã giảng giải. Khi đau khổ vì thiếu cái đẹp, cái tốt, Erôs thấy mình
không còn là một vị thần vốn đẹp và tốt nữa. Nguồn gốc của Erôs - con của
thần (Poros - hiện thân của mưu mẹo, kế sách, con trai của Métis - Khổng
Lồ thế hệ thứ hai) và người (Penia - hiện thân của sự nghèo khó và túng
quẫn) - giải thích cá tính Erôs. Từ người mẹ Penia, thừa hưởng tình trạng
thiếu cái đẹp và cái tốt khiến Erôs đau khổ. Trái lại, từ người cha Poros,
Erôs mang khát vọng hướng tới cái đẹp và cái tốt vốn chỉ có thể trở thành
sở hữu vĩnh viễn qua việc sinh sản bằng thể xác và sáng tạo bằng tâm hồn.
Sinh sản, thực hiện qua việc hợp nhất giữa đàn ông và đàn bà, giúp con
người tồn tại lâu dài trong cái đẹp và cái tốt của thế giới cảm tính. Còn sáng
tạo, chỉ có thể thực hiện qua giao tiếp giữa đàn ông với nhau, giúp con
người tìm thấy tình trạng bất tử chân thực hiện hữu không phải trong thế
giới cảm tính mà trong thế giới lý tính. Từ thế giới cảm tính sang thế giới lý
tính, Erôs có thể biến sự ra đi thành hiện thực vào cuối quá trình tựa như
cuộc khai tâm nhập pháp. Đó là nghi lễ bí truyền. Bởi thế, Socrates đối
nghịch với Aristophanes như Mặt Trăng với Mặt Trời. Với Aristophanes,
sức mạnh của Erôs là ở chỗ hợp nhất trong thế giới cảm tính; qua hợp nhất,
Erôs thực hiện việc tìm kiếm nửa này ghép vào nửa kia. Socrates cho rằng
