Socrates. Phải rồi, Phaedrus ơi, bản thân tôi là một người yêu thuộc
loại chia cắt và thu thập vừa kể, nên có thể nói năng và suy nghĩ. Nếu tôi
tin rằng ai đó có khả năng nhận ra vật thể do tự nhiên cũng có thể bao gồm
nhiều vật thể, thì tôi sẽ đi theo sau “ngay sát gót, đúng lối như thể người đó
là thần linh”
. Chỉ có thần linh biết đây có phải tên gọi đúng hay không
dành cho người có thể làm việc này, [c] song từ trước tới giờ tôi thường gọi
họ là “nhà biện chứng”
. Bây giờ cho hay, tôi phải gọi họ thế nào để chúng
ta có thể học hỏi toàn bộ sự thật từ Lysias và quý hữu. Hay có thực hùng
biện là nghệ thuật đã giúp Thrasymachus cùng nhiều người trở thành các
diễn giả tài ba, qua chuyển tải tài năng, có thể sản xuất người như họ, số
người sẵn sàng mang tặng phẩm kính biếu và cư xử như với quân vương?
Hai tay, hai chân, hai tai, hai mắt v.v.. Tên gọi chính như nhau (chẳng hạn,
“tay”) và được phân biệt theo phần đó ở bên nào.
Phaedrus. Họ có thể cư xử như với quân vương, song chắc chắn
không có hiểu biết về nghệ thuật ngài đang nói. Không, phần riêng tôi nghĩ
ngài có lý khi gọi loại nghệ thuật đó, sử dụng tên gọi chính xác, là “biện
chứng”; dẫu thế tôi thấy hùng biện dường như vẫn tuột khỏi tầm tay chúng
ta.
Socrates. Quý hữu nói gì vậy? [d] Thử hỏi có cái gì ngoạn mục, giá trị
thực hiện theo cung cách nghệ thuật mà không cần nguyên tắc vừa kể? Nếu
có, chắc chắn quý hữu và tôi chẳng nên khinh rẻ mà phải đề cao, và chúng
ta phải xác định phần nào còn lại là của thuật hùng biện.
Platon sửa phần nào cầu thơ của Homer. [Xem Horiier, Odyssêy, Omega
Plus Books, 2018, các tr. 140, 211.]
“Dialektikos”, liên hệ với từ “logos” và đặc biệt ám chỉ khả năng tháo vát
trong chuyện trò hoặc đối thoại.
Phaedrus. Tôi nghĩ có nhiều lắm: mọi điều ghi chép trong sách đều
bàn về nghệ thuật nói năng.
Socrates. Cảm ơn đã nhắc nhở tôi. Thứ nhất, theo tôi, lời mở đầu nhập
đề phải mở đường khai lối diễn từ. Đó là phần mà quý hữu coi là điểm
