ZARATHUSTRA ĐÃ NÓI NHƯ THẾ - Trang 11

Leipzig; tháng Mười một năm đó, Nietzsche đi Rapallo. Sau lần tỏ tình thất
bại với Lou Salomé qua trung gian của một người bạn, Nietzsche điên
cuồng toan uống độc dược tự tử ba lần.
Mùa Đông 1883, khi 39 tuổi, Nietzsche bắt đầu viết phần thứ nhất của bản
trường thi Zarathustra đã nói như thế tại Rapallo. Tháng Ba và tháng Tư,
Nietzsche đi Gêne; tháng Năm sống tại Rome. Mùa Hạ đi Sils Maria, nơi
đây Nietzsche hoàn tất phần thứ hai của tác phẩm Zarathustra.
Trong năm năm liên tiếp, từ 1883 đến 1888, mỗi mùa Hè Nietzsche đều về
Sils Maria, và mỗi mùa Đông đều đến nghỉ tại Nizza.
Tháng Giêng năm 1884, Nietzsche viết xong phần thứ ba của cuốn
Zarathustra tại Nizza. Phần chót của tác phẩm được hoàn tất trong mùa
Đông năm sau, 1885, tại Nizza và Mentone.
Năm 1883, xuất bản cuốn Bên kia cõi bờ Thiện Ác (Jenseits von Gut und
Bõse), và năm 1887 cuốn Tiến đến một phổ hệ luân lý (Zur Genealogie der
Moral).
Năm 1888 là năm sức sáng tạo của Nietzsche tuôn tràn mãnh liệt nhất.
Nietzsche ấn hành cuốn Trường hợp Wagner (Der Fall Wagner) và viết
xong bốn cuốn khác: Hoàng hôn của những thần tượng (Die Gõtzen-
Dãmmerung) được in ra năm 1889; tác phẩm tự truyện Ecce Homo, được
ấn hành lần đầu năm 1908, sau khi Nietzsche từ trần; Kẻ chống Chúa (Der
Antichrist) và Nietzsche chống Wagner (Nietzsche contra Wagner) được in
chung một tập năm 1895.
Sau mười năm giảng dạy tại đại học, tiếp đến mười năm ẩn dật sáng tác,
năm 1889 mở ra một giai đoạn mười năm mới trong cuộc đời Nietzsche.
Vào tháng Giêng năm 1889, khi chứng kiến cảnh một người phu xe đánh
đập tàn nhẫn vào đầu một con ngựa ngoài đường phố Turin, Nietzsche chạy
đến quỳ xuống ôm cổ con vật khốn nạn, dịu dàng hôn lên nó, rồi xây xẩm
ngã lăn ra. Từ đó Nietzsche sống trong một tình trạng tê liệt hoàn toàn về
thân xác lẫn tâm hồn, cho đến khi từ giã cõi đời tại Weimar, kinh đô của
Goethe và Schiller, vào ngày 25 tháng Tám năm 1900. Thi hài Nietzsche
đem về an táng ở nghĩa trang Rõcken.
Những ghi chú của Nietzsche từ năm 1883 đến 1888, về sau được thu tập