– Bertrand, anh đừng có nhút nhát.
– Anh không nhút nhát. Nhưng anh không muốn mất một người bạn.
Solange xứng đáng với một truyện ngắn lắm. Isabelle này, nghe đây, anh đề
nghị với em một sự hòa giải. Anh sẽ viết câu chuyện ấy.
– Có thế chứ.
– Khoan. Anh sẽ viết, nhưng trước khi xuất bản, anh sẽ đưa cái truyện ấy
cho Solange đọc, mà anh sẽ không nói gì cả, cũng tỉ như để hỏi ý kiến của
cô nàng vậy thôi. Lúc ấy anh sẽ xem nàng phản ứng ra làm sao...
– Tội nghiệp anh chưa!
– Sao thế? Sao lại "tội nghiệp anh"?
– Thì vì em lấy làm khâm phục sự tinh ranh lòi đuôi chồn của anh chứ
sao? Mà anh sẽ không nói gì cả! Làm sao mà anh lại muốn nàng không biết
là anh viết về nàng, trong khi anh cứ để nguyên sự việc, không hề thay đổi
bối cảnh, nhân vật gì cả, kia chứ?
– Không phải là nàng không biết: nhưng nàng sẽ được tự do để phản đối
hay chấp nhận. Nếu nàng trả lời anh: "Tôi không thích truyện này lắm. Đó
không phải là một trong những tân truyện hay nhất của anh." thì anh sẽ hiểu
là phải làm gì.
– Tội nghiệp anh chưa!
– Isabelle, đừng có trêu tức anh!
– Thôi được, em sẽ im. Anh làm việc đi!
Một kinh nghiệm lâu dài đã dạy cho Isabelle biết rằng, không phải là dễ
mà thúc đẩy chồng quyết định trong việc viết một tân truyện hay một tiểu
thuyết. Mọi đề tài đều gợi nên những chướng ngại về luân lý, tình cảm, gia
đình, đất nước. Cứ như thế cho đến ngày mà nhà nghệ sĩ, cuối cùng, thoát
ra khỏi thực tại để mà bay vượt lên trên cả nền luân lý, tình bè bạn, thân
quyến hay bổn phận công dân. Bấy giờ thì nghề nghiệp đã xâm chiếm nghệ
sĩ trọn vẹn, và chẳng còn gì trên trái đất hiện hữu trước mắt chàng, ngoại
trừ những nhân vật tiểu thuyết. Bắt đầu từ giây phút ấy, Bertrand như sống
