Gia Cát Lượng sau khi theo Lưu Bị đã khuyên Lưu Bị chiêu mộ các hộ
dân du mục để mở rộng quân đội, chẳng mấy chốc số quân đã lên tới hàng
vạn người. Lúc này, Tào Tháo đang ráo riết chuẩn bị tiến đánh Kinh Châu,
Gia Cát Lượng nhìn trước được thế cục nên đã xin Lưu Bị cho mình sang
Đông Ngô thuyết phục Tôn Quyền liên minh lại để chống Tào Tháo. Gia
Cát Lượng đã dùng mẹo kích tướng để thuyết phục Tôn Quyền, từ đó tạo
thành liên quân Tôn - Lưu chống Tào. Gia Cát Lượng liệu sự như thần, Tào
Tháo quả nhiên dẫn binh xuống Giang Nam, hai bên đã gặp nhau tại Xích
Bích.
Trong trận này, Tào Tháo gặp thảm bại, buộc phải rút quân về đóng ở Ô
Lâm, hình thành thế trận đối địch hai bên sông. Liên quân lại tiếp tục dùng
hỏa công khiến cho quân Tào bị tổn thất nặng nề, phải tháo chạy về phía
Bắc. Sau trận Xích Bích, cục diện thiên hạ thế chân vạc ba đỉnh gồm Ngụy,
Thục, Ngô đã bước đầu được hình thành.
Tiếp sau đó, Gia Cát Lượng bắt đầu thi triển kế sách giúp Lưu Bị xây
dựng nhà Hán, rồi đoạt lấy Ích Châu, ổn định Kinh Châu, dùng "chiến tranh
tâm lý" để ổn định thống trị. Năm 221, Lưu Bị xưng đế, phong Gia Cát
Lượng làm thừa tướng, quân dân đều một lòng hăng say tập luyện, tích trữ
lương thực, rèn luyện ý chí để chuẩn bị cho những cuộc tiến quân mới. Vừa
lên ngôi hoàng đế, Lưu Bị đã nóng lòng muốn đoạt lấy Kinh Châu, kết quả
là bị thảm bại phải chạy về thành Bạch Đế và đã qua đời tại đây.
Sau khi Lưu Bị qua đời, thái tử Lưu Thiện 17 tuổi lên nối ngôi, phong
cho Gia Cát Lượng làm Vũ Vương hầu nắm toàn quyền triều chính. Sau khi
nhận lời ủy thác của Lưu Bị, Gia Cát Lượng biết rõ được trọng trách vô
vùng lớn lao của mình, ông quyết tâm chấn hưng nước Thục. Gia Cát
Lượng, Lý Khôi và Mã Trung mỗi người dẫn theo một cánh quân tiến đến
Nam Trung (nay là Vân Nam, Quý Châu và miền Tây Nam Tứ Xuyên).
Dưới sự phối hợp tác chiến của ba cánh quân, quân Thục đã giành thắng
lợi và hội hợp tại Điền Trị, chiếm cứ Nam Trung. Bắc phạt quân Ngụy, tiến
đến thống nhất toàn bộ là mục tiêu phấn đấu đã được định sẵn trong sách
