Vốn là một người thông minh, dũng cảm và có sức khỏe, Phạm Ngọc
Thảo bình tĩnh quan sát mọi động thái chung quanh mình. Khi bị đẩy
xuống sông, anh nín thở, lộn đầu xuống trước để cho hòn đá choàng trên cổ
rơi ra, lặn một hơi dài nương theo dòng nước rồi mới ngoi lên hít thở. Trời
tối như bưng, chân tay bị trói, rất khó xoay trở, anh đành phải trườn mình
theo dòng nước đang chảy xiết. Tới lúc hai chân đụng phải một chiếc
thuyền chìm, anh lặn xuống tìm hiểu con thuyền xem có thể lợi dụng được
không. May sao, sau nhiều lần trồi lên, lặn xuống, Phạm Ngọc Thảo đụng
được vào một cây sắt, nẹp mui, cứa đứt sợi dây trói tay... Vậy là thoát nạn.
Chờ tới sáng, anh giả đò như một người nông dân đi đánh dậm theo mép
nước. Cuối cùng anh gặp mấy người bạn cũ cùng hoạt động trong phong
trào Thanh niên Tiền phong, những ngày Cách mạng tháng Tám thành
công. Mấy ngày sau, anh ruột Phạm Ngọc Thuần đang làm Phó Chủ tịch
Uỷ ban kháng chiến hành chính cho người tới đón Phạm Ngọc Thảo về làm
việc ở Văn phòng ủy ban kháng chiến hành chính Nam Bộ. Từ đây anh
được cử ra miền Bắc học khóa đầu tiên Trường Võ bị Trần Quốc Tuấn, đặt
địa điểm tại Sơn Tây.
Sau nửa năm học tập, Phạm Ngọc Thảo nhận chứng chỉ tốt nghiệp và
được lệnh trở về Nam Bộ ngay. Nhưng Phạm Ngọc Thảo chỉ mới tới Phú
Yên thì tắc đường. Lúc này Trung ương cử nhiều đoàn cán bộ tăng cường
cho miền Nam đang kháng chiến. Trong số các đoàn này có đồng chí Lê
Duẩn. Đồng chí Lê Duẩn yêu cầu được đi riêng và cần giữ hoàn toàn bí
mật. Bộ Tư lệnh Quân khu 6 trao nhiệm vụ cho Phạm Ngọc Thảo đưa đồng
chí Lê Duẩn về Nam Bộ.
Khi Xứ ủy Nam Bộ tổ chức Ban quân sự để giúp Xứ ủy về các vấn đề
quân sự, Phạm Ngọc Thảo dù là dân Tây, dù là gia đình địa chủ vẫn được
đề bạt làm Trưởng phòng Mật vụ. Đây là tổ chức tình báo đầu tiên của
Cách mạng Việt Nam ở Nam Bộ.
