cao nhất có thể cần được phân phối đến các cổ đông - qua cổ tức và quyền
mua lại cổ phiếu. Để khuyến khích các nhà quản lý cư xử theo cách này, tỉ
lệ các khoản lương thưởng và ưu đãi mà trong đó có quyền mua cổ phiếu
với mức giá ưu đãi cần được tăng lên, sao cho họ quan tâm hơn tới lợi ích
của cổ đông. Ý tưởng này không chỉ được ủng hộ bởi các cổ đông mà còn
bởi nhiều nhà quản lý chuyên môn, nổi tiếng nhất là Jack Welch, chủ tịch
lâu năm của General Electric (GE), người thường được tán dương khi đưa
ra thuật ngữ “giá trị cổ đông” trong bài diễn văn vào năm 1981.
Ngay sau bài diễn văn của Welch, tối đa hoá giá trị cổ đông trở thành hệ tư
tưởng thời đại của giới doanh nghiệp Mỹ. Lúc đầu, dường như hệ tư tưởng
này có lợi cho cả nhà quản lý lẫn cổ đông. Tỷ lệ lợi nhuận trong thu nhập
quốc dân, thể hiện xu hướng đi xuống từ những năm 1960, đã tăng mạnh
vào giữa thập kỷ 80 và đã cho thấy xu hướng đi lên từ đó.
Và cổ đông
nhận được mức chia lợi nhuận dưới dạng cổ tức cao hơn, trong khi chứng
kiến giá trị cổ phần của họ cũng tăng lên. Lợi nhuận được phân phối dưới
dạng một phần lợi nhuận của toàn công ty ở Mỹ chiếm 35- 45% trong
khoảng từ năm 1950 đến 1970, nhưng nó đã được trên xu hướng đi lên từ
những năm cuối của thập niên 70 và hiện nay đang đạt khoảng 60%.
Các
nhà quản lý nhận thấy mức lương thưởng của mình tăng cao (xem Vấn đề
thứ 14), nhưng các cổ đông không còn chất vấn về các khoản lương thưởng
dành cho các nhà quản lý vì họ hài lòng về mức giá cổ phiếu và cổ tức đang
tăng cao chưa từng thấy. Các hoạt động này sớm lan sang các quốc gia khác
- dễ dàng hơn khi lan sang các quốc gia như Anh, các nước có cơ cấu quyền
lực và văn hoá quản lý công ty giống với các công ty ở Hoa Kỳ, và ít dễ
dàng hơn khi lan sang các quốc gia khác, như chúng tôi sẽ xem xét dưới
đây.
Giờ đây, liên minh ma quỷ giữa nhà quản lý chuyên nghiệp và cổ đông này
hoàn toàn được cung cấp tài chính bằng cách gây áp lực với những bên có
quyền lợi liên quan khác của công ty (điều đó khiến cho các hoạt động này
lan truyền sang các quốc gia giàu có nơi mà các bên có quyền lợi liên quan
khác của công ty có sức mạnh tương đối lớn hơn bị chậm hơn rất nhiều).
