Đó không phải là tất cả. Điều tệ hại nhất của sự tối đa hoá giá trị cổ đông là
nó thậm chí không làm bản thân công ty này tốt lên nhiều. Cách dễ nhất cho
công ty tối đa hoá lợi nhuận là giảm chi tiêu, vì việc tăng doanh thu là điều
khó thực hiện hơn - bằng cách cắt giảm tiền lương thông qua việc cắt giảm
việc làm và giảm sử dụng vốn bằng cách giảm thiểu đầu tư. Tuy nhiên, tạo
ra lợi nhuận cao chỉ là sự khởi đầu của quá trình tối đa hoá giá trị cổ đông.
Khoản lợi nhuận tối đa được tạo ra cần được chia cho cổ đông dưới dạng cổ
tức cao hơn. Hoặc công ty sử dụng một phần lợi nhuận để mua lại cổ phiếu
của chính công ty mình, nhờ đó giữ được giá cổ phiếu ở mức cao và gián
tiếp phân phối lại nhiều lợi nhuận hơn cho cổ đông (những người có thể thu
được lợi nhuận từ vốn cao hơn nếu họ quyết định bán vài cổ phiếu của
mình). Việc mua lại cổ phiếu từng ở mức dưới 5% lợi nhuận doanh nghiệp
Mỹ trong nhiều thập niên mãi cho đến đầu những năm 1980, nhưng kể từ
đó nó đã tiếp tục tăng lên và đạt tỉ lệ 90% vào năm 2007 và 280% trong
năm 2008.
William Lazonick, nhà kinh tế học người Mỹ, ước tính rằng
nếu GM không sử dụng 20,4 tỉ đô la để mua lại cổ phiếu từ năm 1986 đến
năm 2002 và gửi khoản tiền này vào ngân hàng (với mức lãi suất sau thuế
thu nhập hằng năm là 2,5%), công ty này sẽ không gặp rắc rối trong việc
phải tìm kiếm 35 tỷ đô la Mỹ mà nó cần để ngăn chặn phá sản trong 2009.
Và trong sự “no say” lợi nhuận này, các nhà quản lý chuyên môn cũng
được hưởng lợi vô cùng lớn vì chính họ được sở hữu nhiều cổ phiếu do có
quyền được mua cổ phiếu với mức gia ưu đãi.
Điều này sẽ hủy hoại triển vọng lâu dài của công ty. Cắt giảm việc làm có
thể nâng cao năng suất trong thời gian ngắn, nhưng có thể gây ra hậu quả
tiêu cực lâu dài. Có ít công nhân hơn nghĩa là cường độ làm việc tăng lên,
khiến cho công nhân mệt mỏi và có xu hướng dễ mắc lỗi hơn, làm giảm
chất lượng sản phẩm và theo đó là làm giảm danh tiếng của công ty. Điều
quan trọng hơn nữa là sự bất an tăng cao, xuất phát từ nỗi lo sợ mất việc
làm luôn thường trực, làm công nhân chán nản không muốn đầu tư vào các
kỹ năng cụ thể mà công ty yêu cầu, làm thui chột tiềm năng sản xuất của
công ty. Cổ tức cao hơn và quyền mua lại cổ phiếu của chính công ty mình
lớn hơn làm giảm lợi nhuận giữ lại, nguồn vốn đầu tư chính của công ty ở
