Bạn không thể hy vọng lôi cuốn công chúng nếu luận cứ của bạn không
minh bạch dẫn dắt đến một kết luận tất yếu.
Khi đã đạt đến giai đoạn chuẩn bị này rồi, đã ghi bằng chữ nổi bật các
điểm vắn tắt và sắc bén, bạn hãy dùng đó làm căn bản để nhắc lại bài diễn
văn. Nhưng chỉ dùng làm căn bản thôi. Hãy để cho bài diễn văn của bạn
được co dãn để trả lời cho sự chống đối của công chúng và những sự bất
ngờ.
Câu nói ứng khẩu thốt ra hẳn không phải là câu nói đúng nhất, đẹp
nhất, nhưng chắc chắn là câu nói sinh động nhất, và chính công thức sinh
động chứ không phải công thức khô khan theo mẫu sẵn làm cho công chúng
xúc động và khiến họ lắng nghe lời diễn giả muốn nói cho họ nghe.
Bài diễn văn tuyệt hảo về văn phong, trừ ra là do một bậc thầy soạn
thảo là bài diễn văn đã chết trước khi đọc.
Tuy vậy ký ức phải giữ vai trò của mình trong vài đoạn của bài diễn
văn, trong những lời mở đầu chẳng hạn. Về phần kết cấu cũng phải vậy. Đầu
bài diễn văn, ta phải làm cho thính giả chú ý, cuối bài diễn văn ta phải làm
cho họ tán thành.
Bởi thế cho nên phải bắt đầu rất mạnh và kết thúc cũng mạnh mẽ không
kém. Thế không có nghĩa là khúc giữa không quan trọng. Những đoạn đầu
hấp dẫn và những đoạn kết tuyệt hảo đều trở nên vô bổ nếu luận cứ không
vững vàng suốt cả bài diễn văn.
Trừ ra đề tài đòi hỏi, chớ nên tìm cách làm vui cử tọa bằng việc kể giai
thoại. Đó là một tiểu xảo ít chắc chắn.
Thế nhưng đừng bỏ qua bất cứ một dịp nào để chứng tỏ mình ý nhị, có
đầu óc châm biếm, trào lộng. Khi vấn đề không có tính cách nghiêm trọng
quá, thì bạn hãy cố hết sức nhẹ nhàng. Những câu chuyện nghiêm trang nhất
thường được trình bày hay ho khi người ta đề cập đến với một ít nhẹ nhàng,
thoanh thoát.
Đừng nên quá trừu tượng, khó hiểu. Khi bạn cảm thấy mình sắp lao vào
cõi trời tư tưởng, thì bạn hãy bám chặt lấy mặt đất bằng cách diễn tả luận cứ
