cùng xúc động. Trông chẳng khác gì thằng bạn tôi, thằng Cus Schmelzer,
mà tôi hay trêu chọc làm tình làm tội đủ thứ cũng chỉ vì cái vẻ mặt buồn
thiu buồn chảy, lúc nào cũng buồn chảy buồn thiu của nó. Ngay vào cái tuổi
ấy - không chừng sớm hơn biết đâu ấy? - trong tâm linh Moricand đã in sâu
tất cả những hình thái mệnh danh làm mơ hồ, sầu muộn và âm u. Ở da thịt
hắn người ta đã cảm thấy cái xác ướp khô. Ở trên vai trái hắn, người ta đã
thấy đậu con ác điểu báo điềm gở. Người ta đã thấy ánh sáng trăng pha
loãng dòng máu hắn, làm mẫn nhuệ võng mạc của mắt hắn, nhuộm da hắn
thành màu tái xanh của kẻ tù đồ, của kẻ ghiền ma túy, của dân sống trên các
hành tinh biệt thẳm. Biết hắn rồi, người ta không thể không mường tượng
những cái sừng tinh tế mà hắn rất tự hào rằng nhờ đó bắp thịt hắn thêm
phần linh cảm. Tôi xin nói thêm - tại sao không? - rằng khi nhìn sâu vào
đôi mắt buồn rượi, đôi mắt vượn âm u của hắn, tôi thấy đầu lâu trong đầu
lâu, thấy nấm mộ trống rỗng, thăm thẳm, cắm trên thập tự, dưới cái ánh
sáng khô khan, lạnh lẽo, giết người của một vũ trụ còn nằm bên kia các
ranh giới tưởng tượng ngay của cả một nhà khoa học có mộng tưởng táo
bạo nhất.
Về nghệ thuật hồi sinh, hắn là một tổ sư. Hắn sống động khi đề cập đến bất
cứ cái gì có mùi chết chóc. Mọi cái đến với hắn đến từ nấm mồ chôn
chúng. Hắn chỉ cần vẩy chiếc đũa là làm chúng hầu như sống lại. Nhưng
cũng như mọi phù phép, dù thi vị nhất, rốt cuộc chúng chỉ còn là đất bụi
với tro tàn. Đối với Moricand quá khứ ít khi là một quá khứ sống động; quá
khứ một nhà xác mà muốn làm cho đẹp hơn thì cũng chỉ như một bảo tàng
viện là cùng. Ngay khi hắn nói đến người sống cũng chẳng khác gì người ta
kiểm kê các bảo tàng vật. Nói đến cái còn hay cái mất, hắn cũng chẳng
hứng thú gì hơn. Thời gian là đồng cốt của hắn. Một đồng cốt không chết,
vì không liên quan gì đến sống.
Người ta bảo các tuổi Mùi rất tương đắc, có lẽ vì có nhiều cái giống nhau.
Tôi thì cho rằng các tuổi phàm tục này có nhiều điểm tương khắc, khó hiểu
nhau hơn là các tuổi khác. Sự thông cảm giữa các tuổi Mùi chỉ là tương hợp
bề ngoài, có thể nói chỉ là hoãn chiến, hơn là gì khác. Chỉ thoải mái ở
những nơi thật sâu hay thật cao, ít khi ở đâu lâu, họ giống đá giống quỉ hơn