Will Durant
Ấn Độ và Phật Thích Ca
Người dịch: Nguyễn Hiến Lê
V. NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG CỦA PHẬT
Các phép màu của Ngài – Ngài trở về thăm nhà - Tăng lữ - Ngài tịch
Bây giờ chúng ta phải từ ngọn núi triết lí đó tụt xuống mà nghe những truyện
hoang đường ngây thơ lưu truyền về phần cuối cùng trong đời cùng lúc tịch của
Phật Tổ. Mặc dầu Ngài khinh thường các phép màu mà đệ tử của Ngài cũng
thêu dệt cả ngàn truyện về những việc thần kì Ngài đã thực hiện được. Chỉ trong
nháy mắt Ngài bay qua bên bờ kia con sông Gange; cây tăm Ngài đánh rớt biến
thành một cây cổ thụ to lớn; một lần, sau khi Ngài thuyết pháp, “cả vũ trụ rung
động”. Khi kẻ thù Ngài, Devadatta (Đề Bà Đạt Đa) thả một con voi điên cho nó
xông lại phía Ngài thì nó bị Ngài chinh phục liền mà “tràn trề tình thương”. Căn
cứ vào những chuyện đó, Senat và vài nhà bác học khác kết luận rằng truyền kì
về Phật do nhiều huyền thoại cổ về mặt trời mà thành
. Điều đó không có
chút quan hệ nào cả; đối với chúng ta, Phật đại biểu cho tất cả những tư tưởng
trong Phật giáo, và hiểu như vậy thì Đức Phật hoàn toàn có thực.
Các kinh Phật tả Ngài bằng những nét rất đẹp. Ngài có vô số môn đệ và trong
khắp các thành thị miền Bắc Ấn Độ, ai cũng nhận rằng Ngài là một bậc minh
triết. Thân phụ Ngài hay tin Ngài thuyết pháp ở gần Kapilavastu, sai một sứ giả
đi mời Ngài bỏ ra một ngày về thăm cung điện nơi Ngài sinh ra. Ngài về và phụ
vương trước kia khóc lóc khi Ngài bỏ cung điện ra đi, nay mừng rỡ thấy Ngài
trở thành một vị thánh. Còn vợ Ngài vẫn giữ tiết với Ngài, bây giờ gặp lại, quì
xuống dưới chân Ngài, ôm hôn mắt cá chân Ngài và tôn sùng Ngài như một vị
thần. Lúc đó phụ vương Suddhodhana mới cho Ngài hay rằng vợ Ngài thương
mến Ngài vô cùng: “Khi con dâu tôi hay Ngài bận áo vàng (như các tu sĩ), nó
cũng bận áo vàng; khi nó hay Ngài chỉ ăn mỗi ngày một bữa thì nó cũng chỉ ăn
mỗi ngày một bữa; khi nó hay Ngài không chịu ngủ trong một chiết giường rộng
thì nó cũng kiếm một chiếc giường hẹp để ngủ, và khi nó hay Ngài không cài
hoa, không dùng dầu thơm nữa thì nó cũng bỏ tất cả những thứ đó”. Phật chúc
phúc cho vợ rồi lại lên đường.
