“Sariputta, bạn nhận rằng bạn không biết rõ lòng các vị Giác ngộ thời xưa,
cũng không biết rõ lòng các vị sau này. Như vậy tại sao bạn lại dùng những lời
đẹp đẽ và khinh suất đó? Tại sao bạn lại không tiếc lời tán tụng tôi như vậy?”.
Chính Ananda, đã chép lại những lời dạy bảo cuối cùng và cao thượng nhất của
Phật:
Này Ananda, tất cả những người nào, hoặc ngay bây giờ, hoặc sau khi ta chết,
tự làm ngọn đèn soi sáng cho mình, tự làm chỗ nương tựa cho mình, không tìm
một chỗ nương tựa nào khác ngoài chính mình ra, mà can đảm coi Chân lí là
ngọn đuốc… không tìm một chỗ nương tựa nào ở người khác – những người đó
sẽ lên được tới cái bực tối cao! Nhưng những người đó phải lo học hỏi hoài mới
được!
Phật tịch năm 483 trước công nguyên, thọ tám mươi tuổi. Ngài bảo: “Chư tăng,
bây giờ tôi dặn mọi người này. Tất cả những vật gì gồm nhiều yếu tố thì thế nào
cũng có lúc diệt. Tận lực hành đạo đi nhé”. Đó là di ngôn của Ngài.
*
VI. THỜI ĐẠI CUỐI CÙNG CỦA ĐẠO PHẬT
Thời cực thịnh của đạp Phật – Tiểu thặng và đại thặng – Mayahana – Đạo
Phật, đạo khắc kỉ và đạo Ki Tô – Đạo Phật suy vi – Đạo Phật truyền qua: Tích
Lan, Miến Điện, Turkistan, Tây Tạng, Cao Miên, Trung Hoa và Nhật Bản
Vua Açoka
mất được khoảng hai trăm năm thì đạo Phật đạt tới mức cực thịnh
