Bấy giờ tôi mới nhớ ra rằng, quả thực, một gã bán trái cây, đầu đội thúng
táo lớn, đã đụng tôi xuýt ngã khi chúng tôi rẽ vào con đường hiện chúng tôi
còn đang đứng ở đó. Nhưng vấn đề này có liên hệ gì tới Chantilly thì tôi
không thể hiểu nổi.
“Tôi xin giải thích”, Dupin nói, “Chúng ta hãy kiểm điểm lại sự liên tục
của những ý nghĩ của anh từ lúc tôi nói với anh cho tới lúc gặp gã bán trái
cây. Những ý nghĩ đó tiếp diễn như sau: Chantilly, Orion, Epicurus, khoa
phân thể toán học, những hòn đá lát đường rồi tới gã bán trái cây”.
Có ít người, vào một khoảng thời gian nào đó trong đời, họ đã không nhìn
lại những quãng đời đã qua để kiểm điểm lại xem tư tưởng của họ đã đạt tới
mục tiêu nào. Người nào lần đầu áp dụng thí nghiệm này sẽ ngạc nhiên về
chặng đường mà tư tưởng đã vượt qua. Tôi ngạc nhiên biết bao về lời nói
của Dupin mà tôi phải nhìn nhận là sự thật.
Anh nói tiếp: “Chúng ta đang bàn luận về ngựa. Khi chúng ta rẽ vào
đường này thì gã bán trái cây lẹ bước qua mặt chúng ta. Gã làm anh phải
bước tránh sang bên, dẫm chân lên một vài hòn đá. Bị vấp đau chân, anh
lẩm bẩm mấy câu giận dữ, và anh quay lại nhìn những hòn đá rồi lại bước
tiếp. Mắt anh vẫn nhìn xuống đất. Chúng ta tiến tới góc con đường nhỏ, ở
đấy người ta đang thử áp dụng một phương pháp mới về cách đặt những
viên đá lát đường. Tại đây, nét mặt anh tươi sáng lên và tôi nhìn thấy môi
anh rung động. Tôi có thể chắc chắn lúc đó anh đang nói danh từ “phân thể
toán học“, danh từ về phương pháp đặt đá tân kỳ này. Tôi suy ngẫm danh từ
này sẽ khiến anh nghĩ tới nhà văn Hy Lạp cổ xưa tên là Epicurus, đã viết về
những sự vật mà ông mệnh danh là hạt nguyên tử, nhà văn này tin rằng trái
đất và bầu trời đều do những hạt nguyên tử này tạo thành.
“Trước đây không lâu lắm, anh và tôi đã bàn luận về Epicurus và những
tư tưởng lâu hàng thế kỷ của ông; những tư tưởng y như ngày nay người ta
nói về trái đất và không gian. Tôi đoán rằng anh sẽ nhìn lên chùm sao kia
mà ta gọi là Orion. Quả vậy, anh có nhìn lên trời thật, và tới lúc đó tôi chắc
chắn đã theo dõi được sự liên tục tư tưởng của anh.
