chết vì bệnh gì! Với lại họ còn có kiểu gửi đến các chuyên gia khác: chúng
tôi chỉ chẩn bệnh, hãy đến chuyên gia này, ông ấy sẽ chữa cho. Tôi xin nói
với cậu rằng đã biến mất hắn cái ông bác sĩ chữa được mọi thứ bệnh, bây
giờ chỉ còn toàn chuyên gia và họ đăng quảng cáo trên báo. Anh đau mũi,
người ta gửi anh đến Paris: ở đấy có một chuyên gia châu Âu chữa mũi.
Anh đến Paris, ông ta khám mũi cho anh: tôi chỉ có thể chữa mũi phải cho
anh, mũi trái tôi không chữa, đấy không phải là chuyên môn của tôi, chữa
tôi xong thì đến Viên, ở đấy có một chuyên gia đặc biệt chữa nốt mũi trái
cho ông. Biết làm thế nào được? Tôi dùng thuốc dân gian, một bác sĩ Đức
khuyên tôi dùng mật và muối chà xát trong nhà tắm. Tôi nghe theo, chỉ cốt
để đi nhà tắm một lần nữa; bẩn khắp người, chẳng được cái tích sự gì.
Tuyệt vọng, tôi viết thư về Milan cho bá tước Mattei; ông gửi đến một cuốn
sách và ít thuốc giọt, Chúa phù hộ ông. Cậu tưởng tượng xem: nhờ cao
mạch nha của Hoff mà tôi khỏi bệnh! Tình cờ tôi mua và uống một lọ rưỡi,
có thể khiêu vũ được hết trong nháy mắt. Nhất định phải đăng bài "Cảm
ơn" trên báo, lòng biết ơn lên tiếng, vậy mà cậu tưởng tượng xem, sự thể
khác hẳn: không một toà soạn nào nhận đăng! "Quá phản tiến bộ, họ nói, sẽ
không ai tin, le diable n existe point(6). Họ khuyên: ông nên đăng không ký
tên". Nhưng bài "cảm ơn" mà lại không ký tên là thế nào? Tôi cười với các
nhân viên: "Trong thế kỷ chúng ta, tin Chúa là phản tiến hoá, nhưng tôi là
quỷ thì có thể tin tôi được". - "Chúng tôi hiểu. Họ nói. - Ai mà không tin
quỷ, nhưng dùsao vẫn không thể được, có thể làm hại đến phương hướng
của tờ báo. Trừ phi dưới hình thức bông đùa". Tôi nghĩ, bông đùa thì không
sắc sảo. Thế là họ không đăng. Chẳng rõ cậu có tin không, điều đó đọng lại
trong tim tôi. Nhưng tình cảm tốt đẹp nhất trong tôi, như lòng biết ơn chẳng
hạn, về hình thức là bị cấm, chỉ vì địa vị xã hội của tôi.
- Lại triết lý rồi! - Ivan rít lên căm tức.
- Chúa tránh cho tôi điều đó, nhưng đôi khi không thể không than phiền.
Tôi là kẻ bị vu khống. Như cậu cứ luôn miệng báo tôi đần. Rõ ràng cậu còn
