Dostoevsky
Anh em nhà Caramazov
Dịch giả: Phạm Mạnh Hùng
Chương 6
Lời buộc tội của biện lý. Nhận xét về tính cách
Ippolit Kirinlovich bắt đầu lời buộc tội của mình, toàn thân run lên trong
cơn run thần kinh, mồ hồi lạnh bệnh hoạn toá ra trên trán và hai bên thái
dương, toàn thân lần lượt cảm thấy ớn lạnh rồi sốt nóng. Chính ông sau này
kể lại như vậy. Ông coi bài nói của mình là chef d oeuvre(1), sau chef d
oeuvre ấy là cả cuộc đời là bài ca thiên nga của ông. Sự thật thì chín tháng
sau ông chết vì bệnh lao ác tính, vì vậy sự thực là ông có quyền so sánh
mình với con thiên nga hát bài ca cuối cùng của mình, nếu như ông đã linh
cảm thấy trước là ông sẽ chết. Ông đưa vào bài nói ấy tất cả trái tim, tất cả
trí tuệ ông có và bất ngờ chứng minh rằng ở ông ẩn giấu cả tình cảm công
dân, cả những vấn đề "đáng nguyền rủa", ít ra trong chừng mực mà Ippolit
Kirinlovich đáng thương của chúng ta có thể mang trong mình những vấn
đề đó.
Cái chính khiến ông chinh phục được công chúng là vì ông thành thật: ông
thành thật tin rằng bị cáo có tội; ông buộc tội không phải theo yêu cầu, theo
chức trách, mà khi kêu gọi "trả thù", ông thực sự muốn "cứu xã hội". Ngay
cả các bà của chúng ta, rốt cuộc thù địch với Ippolit Kirinlovich cũng vẫn
thừa nhận ông gây được ấn tượng đặc biệt. Ông mở đầu bằng giọng rè rè,
đứt đoạn nhưng rồi rất mau chóng giọng ông trở nên vững mạnh và sang
sảng vang khắp phòng, cứ thế cho đến cuối. Nhưng vừa nói xong, ông suýt
ngã ngất.
"Thưa các vị bồi thẩm - ông biện lý mở đầu, - vụ án thực sự có tiếng vang
khắp nước Nga. Nhưng kể ra có gì đáng ngạc nhiên, có gì đặc biệt đáng
khiếp sợ như vậy? Đặc biệt là chúng ta, chính chúng ta? Chúng ta là những
