ba tiếng cười khúc khích, tuy nhanh chóng tắt ngay, nhưng mọi người đều
nhận thấy. Ai nấy đều biết ông biện lý miễn cưỡng để Mitia đến nhà chỉ vì
một lý do duy nhất là không hiểu sao vợ ông ta thấy chàng thú vị - bà biện
lý hết sức đức hạnh và đáng kính, nhưng tính chơi ngông và ngang bướng,
trong một số trường hợp, phần lớn là trong những việc vặt bà thích chống
đối lại chồng. Tuy nhiên, Mitia chẳng mấy khi đến nhà họ). Mặcdù vậy, tôi
vẫn mạnh dạn nói rằng, - luật sư tiếp tục - ngay cả một người có đầu óc độc
lập và tính nết công bằng như đối thủ của tôi cũng có thể có thành kiến sai
lầm đối với khách hàng bất hạnh của tôi. Mà điều đó hết sức tự nhiên thôi:
kẻ bất hạnh rất đáng bị thành kiến. Tình cảm đạo đức, hơn thể nữa là tình
cảm thẩm mỹ bị lăng nhục đôi khi thật khắc nghiệt. Cố nhiên, trong bản
cáo trạng tài ba, tất cả chúng ta đã nghe thấy sự phân tích nghiêm khắc đối
với vụ án, cái chính là đã phơi bày ra những chiều sâu tâm lý để giải thích
cho chúng ta thực chất của vụ việc, mà hoàn toàn không thể có sự đi sâu
như thế nếu như ông có ác ý, ít nhiều chủ tâm có định kiến đối với cá nhân
bị cáo. Nhưng trong những trường hợp tượng tự, có những điều tế hại và
khốc liệt hơn là thái độ ác ý và rắp tâm. Chẳng hạn, nếu chúng ta bị thôi
thúc bởi một trò chơi nghệ thuật, có thể nói như vậy, xây dựng một cuốn
tiểu thuyết, đặc biệt khi có năng khiếu tâm lý phong phú mà Thượng đế ban
cho chúng ta. Ngay ở Peterburg, khi mới sửa soạn đến đây, tôi đã được báo
trước, và chẳng cần báo trước gì thì tôi cũng biết rằng ở đây tôi sẽ gặp đối
thủ là nhà tâm ly sâu sắc và cực kỳ tinh vi, do đó mà đã từ lâu đáng nổi
tiếng đặc biệt trong giới pháp lý trẻ tuổi của chúng ta.
Nhưng tâm lý học, thưa quý vị, tuy là khoa học sâu sắc, nhưng cũng giống
như đòn xóc hai đầu (tiếng cười khúc khích trong công chúng). Ôi, các vị,
cố nhiên các vị sẽ tha lỗi cho sự so sánh tầm thường của tôi. Tôi không phải
là tay điêu luyện về thuật hùng biện. Tuy nhiên, đây là một ví dụ: tôi xin
lấy dẫn chứng đầu tiên gặp được trong bài buộc tội. Ban đêm, trong vườn,
khi chạy trốn, bị cáo leo lên tường và dùng cây chày đồng đánh người gia
nhân nắm lấy chân anh ta. Liền đó bị cáo lại nhảy vào vườn và săn sóc nạn
