ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 1200

nhân suốt năm phút cuối, cố đoán xem mình có giết chết lão hay không?
Người buộc tội nhất định không muốn tin lời khai của bị cáo rằng anh ta
nhảy trở lại với lão Grigori vì thương hại là đúng sự thật. "Không, liệu có
thể có sự đa cảm như thế nào vào một lúc như thế không; điều đó trái tự
nhiên, anh ta nhảy trở lại chính là để biết chắc: người duy nhất chứng kiến
tội ác của anh ta còn sống hay đã bị giết, như vậy anh ta chứng tỏ rằng
mình đã thực hiện hành động phạm tội ấy bởi vì anh ta không thể nhảy vào
vườn vì duyên cớ khác, vì say mê hay tình cảm". Đấy là tâm lý học; ta sẽ
lấy chính cái tâm lý học ấy áp dụng vào vụ án, nhưng từ khía cạnh khác, và
sẽ đi đến kết quả không kém thực chút nào. Kẻ giết người nhảy xuống vì
thận trọng, để biết chắc người chứng kiến còn sống hay không, thế nhưng
theo lời ông công tố, y để lại trong phòng ông bố bị y giết chết một tang
chứng cực kỳ trọng đại là chiếc phong bì đã xé rách, có đề rằng bên trong
để ba ngàn rúp. "Y mang cái phong bì ấy và bên trong có tiền, vì vậy là tiền
đã được bị cáo lấy đi". Đấy là lời của chính ông công tố. Như vậy thì các vị
thấy không, một đằng là thiếu thận trọng, anh ta rối trí, hoảng sợ và bỏ
chạy, để lại bằng chứng trên sàn, nhưng hai phút sau, khi đánh và giết chết
một người khác thì lập tức lại có ý thức thận trong hết sức tàn nhẫn và tính
toán rất kỹ. Nhưng thôi, cứ cho là như thế đi, sự tinh vi của tâm lý học
chính là ở chỗ trong hoàn cảnh như thế, lúc này tôi khát máu và tinh tường
như con chim ưng Kavkaz, lát sau tôi lại mù và nhút nhát như con chuột
chũi thảm hại. Nhưng nếu tôi khát máu và tính toán tàn bạo đến mức giết
xong tôi nhảy xuống chỉ để xem người chứng kiến hành động của tôi còn
sống hay không thì tại sao còn loay hoay với nạn nhân mới ấy của mình
suốt năm phút, để có thêm những người làm chứng nữa chắc? Tại sao còn
lấy khăn tay lau máu trên đầu nạn nhân, để sau này tấm khăn ấy trở thành
tang chứng buộc tội tôi chắc? Không, nếu chúng ta tính toán và tàn nhẫn
đến như thế thì phải chăng tốt hơn hết là sau khi nhảy xuống, vẫn dùng cái
chày đồng ấy choang thêm vào đầu lão gia nhân bị đánh gục ấy mấy nhát
nữa cho lão chết hẳn đi, loại bỏ hắn kẻ chứng kiến, thế là hết mọi lo âu?
Cuối cùng, tôi nhảy xuống để kiểm tra xem kẻ chứng kiến tội ác của tôi còn
sống hay không, liền đó trên đường tôi để lại một kẻ làm chứng khác, chính