đâu, tôi sẽ giết và sẽ bị bắn. Mà nhưng hai mươi năm trời! Ở đây chúng đã
bắt đầu xưng mày tao với tôi anh gác gọi tôi là mày. Tôi nằm đây và suốt
đêm tôi tự xét mình: tôi chưa sẵn sàng! Tôi không đủ sức tiếp nhận! Tôi
muốn hát "thánh ca", tôi không thể chịu nổi lính gác xưng mày tao với tôi.
Vì Grusa tôi chịu đựng hết, chịu đựng hết… trừ việc đánh đập. Nhưng
người ta sẽ không cho nàng đến đây.
Aliosa mỉm cười dịu dàng.
- Này anh ơi, hãy nghe một lần và nhớ mãi, - Aliosa nói, - đây là ý nghĩ của
tôi về việc đó. Anh biết rằng tôi sẽ không nói dối anh. Anh nghe đây: anh
chưa sẵn sàng, cây thập giá như thế không phải để cho anh. Ngoài ra, anh
không cần nó, anh chưa sẵn sàng mang cây chập giá tuẫn đạo ghê gớm như
thế. Nếu anh giết cha thì tôi sẽ lấy làm tiếc rằng anh không chịu mang cây
thập giá của mình. Nhưng anh vô tội, mà cây thập giá như thế đối với anh
là quá đáng. Anh muốn qua đau khổ làm sống lại trong anh nốt con người
khác. Theo tôi, chỉ cần anh luôn luôn nhớ đến con người khác đó. Suốt đời,
bất kể anh trốn đi đâu, với anh như thế là đủ. Việc anh không chấp nhận
khổ hình, thập giá lớn lao ấy sẽ chỉ giúp anh cảm thấy anh mang trong
mình một bổn phận càng lớn lao hơn và từ nay, cảm giác ấy sẽ suốt đời
giúp anh phục sinh, có lẽ còn hơn là anh đến đâu bởi vì ở đấy anh sẽ không
chịu đựng nổi và sẽ than vãn, cuối cùng anh sẽ nói: "Thế là ta xong nợ".
Trong trường hợp này luật sư nói đúng. Không phải ai cũng mang được
gánh nặng như thế, một số người không mang nổi… Còn tôi nghĩ thế nào,
nếu anh rất cần biết thì tôi xin nói. Nếu anh trốn đi mà những người khác
phải chịu trách nhiệm: sĩ quan, binh lính thì tôi sẽ nói với anh rằng "tôi
không cho phép" anh chạy trốn. - Aliosa mỉm cười. - Nhưng người ta nói
và cam đoan (chính người đứng đầu đội áp giải nói với Ivan) rằng biết thu
xếp thì có thể không bị trừng phạt nặng, có thể không khó khăn gì mà êm
việc. Cố nhiên mua chuộc là bất chính ngay cả trong trường hợp này,
nhưng tôi sẽ không xét đoán gì cả, bởi vì thực ra, nếu Katia và Ivan giao
