- Không sao, tôi cũng muốn đau khổ. - Aliosa nói lý nhí.
- Một cảnh tượng nữa, chỉ một cảnh tượng nữa thôi đây là vì tò mò, một
cánh tượng rất đặc trưng, mà tôi vừa đọc trong "Lưu trữ" và "Cổ đại" thì
phải(3), tôi không nhớ rõ đã đọc ở đâu. Đấy là vào thời kỳ nông nô đen tối
nhất, hồi đầu thế kỷ, người giải phóng nhân dân muôn năm(4)! Đây là
chuyện một viên tướng hồi đầu thế kỷ, một viên tướng có thế lực rất lớn
đồng thời là một địa chủ hết sức giàu, nhưng thuộc loại người (thực ra loại
này, hồi ấy cũng đã ít lắm rồi) mà khi hồi hưu thì hầu như tin chắc rằng
công trạng của họ khiến họ có quyền sinh sát đối với con dân của họ. Có
những người như thế đấy. Viên tướng sống trong trang ấp có hai nghìn
nông nô, ông ta cao ngạo, coi những người láng giềng hèn mọn như những
kẻ ăn nhờ mình và những tên hề của mình. Ông ta có một đàn chó săn mấy
trăm con và ngót một trăm kẻ trông coi chó, tất cả đều mặc đồng phục, đều
cưỡi ngựa. Một thằng bé con nhà nông nô, còn nhỏ lắm, mới lên tám, một
hôm nó nghịch ném đã què chân con chó được ông tướng yêu quý. "Tại sao
con chó quý của ta khập khiễng?". Người ta trình với ông rằng chính thống
bé ấy ném đã què chân chó "A, thì ra là mày, - viên tướng nhìn thằng bé từ
đầu đến chân, - bắt lấy nó!" Người ta bắt nó ngay trước mặt mẹ nó, nó bị
giam suốt đêm, sáng tinh mơ viên tướng mặc lễ phục đầy đủ, lên ngựa sửa
soạn đi săn, xung quanh ông là bọn thực khách, chó, những kẻ trông coi
chó, tất cả đều cưỡi ngựa. Gia nhân tụ tập xung quanh để chứng kiến làm
bài học, người mẹ của đứa bé phạm tội đứng phía trước tất cả bọn họ.
Thằng bé bị giải từ nhà giam ra. Một ngày thu u ám, lạnh lẽo, đầy sương
mù, đi săn thì rất tuyệt. Viên tướng ra lệnh lột hết quần áo đứa trẻ, thằng bé
bị lột trần truồng, nó run lên, sợ đến phát điên, không dám kêu một tiếng.
"Xua nó chạy đi!". Viên tướng ra lệnh. "Chạy đi, chạy đi!". Những kẻ trông
coi chó thét lên, thằng bé chạy… "Thả chó!" - viên tướng quát và cho cả
đàn chó săn đuổi theo đứa bé.
