người rất độc đáo Chính chàng đã làm cho hắn quen chuyện trò với chàng,
tuy nhiên bao giờ chàng cũng ngạc nhiên thấy đầu óc hắn hơi ngây ngô hay
nói cho đúng hơn, hơi lo lắng và chàng không hiểu cái gì có thể làm cho gã
"hay chiêm nghiệm" ấy thường xuyên lo lắng, ám ảnh hắn. Chàng và hắn
bàn với nhau về các vấn đề triết lý thậm chí về việc tại sao ngày đầu sáng
thế đã có ánh sáng, mà mãi sang ngày thứ tư mới có mặt trời, trăng và sao,
nên hiểu điều đó như thế nào. Nhưng chẳng bao lâu sau Ivan Fedorovich tin
chắc rằng mặt trời, trăng, sao không phải là điều quan trọng, mặt trời, sao
tuy là điều rất đáng tò mò, nhưng đối với Xmerdiakov chỉ là chuyện tầm
phào, hắn cần cái gì khác hẳn kia.
Dùsao đi nữa, anh tự ái của hán đã bắt đầu lộ ra, tính tự ái vô hạn, mà lại bị
xúc phạm. Ivan Fedorovich rất không ưa cái thói đó Sự ghê tởm của chàng
bắc nguồn từ đấy. Rồi sau xảy ra chuyện lộn xộn trong nhà. Grusenka xuất
hiện, rồi chuyện giữa bố với anh Dmitri, thế là cứ lo bấn lên, chàng và hắn
cùng nói với nhau về chuyện ấy, nhưng mặc dù lúc nói chuyện ấy
Xmerdiakov hết sức xúc động, nhưng vẫn không thể nào hiểu được bản
thân hắn muốn gì trong tình thế ấy. Thậm chí có thể ngạc nhiên về việc một
số mong muốn mà hắn vô tình bộc lộ ra bao giờ cũng mập mờ, không hợp
lý và hỗn độn. Chuyện gì Xmerdiakov cũng hỏi cặn kẽ, đưa ra nhưng câu
hỏi quanh co, rõ ràng là bày đặt, nhưng để làm gì thì hắn không nói rõ, và
thường thường, giữa lúc đang gặng hỏi sôi nổi nhất, hắn bỗng im bặt và
chuyển sang chuyện khác. Nhưng cái chính làm Ivan Fedorovich rất bực
tức và khiến chàng ghê tởm như vậy là thái độ suồng sã đặc biệt đáng ghét
của Xmerdiakov đối với chàng, và càng về sau càng quá hơn. Không phải
hắn dám vô lễ, trái lại bao giờ hắn cũng cực kỳ kính cẩn, nhưng sự thực là:
vì lý do gì có trời biết, rõ ràng là rốt cuộc Xmerdiakov đã cho rằng hắn
dường như có liên đới với Ivan Fedorovich về một việc gì đó, hắn nói với
giọng tuồng như giữa hai người đã có sự thoả thuận bí mật gì đó, một, cái
gì mà trước đây cả hai bên đã nói với nhau, chỉ có hai người biết, còn
những người trần mắt thịt khác xung quanh họ thì thậm chí không sao hiểu
