tấm bia này do Grigori đặt. Chính lão bỏ tiền ra dựng tấm bia trên mộ
người đàn bà "ngộ dại" đáng thương, sau khi đã rầy rà chủ nhiều lần về
nấm mộ ấy và cuối cùng Fedor Pavlovich bỏ đi Odessa, thây kệ chẳng
những là mồ mả, mà thậm chí mọi kỷ niệm của mình.
Đứng trước mộ mẹ, Alecxei không biểu lộ sự thương cảm đặc biệt nào cả;
anh chỉ cúi đầu ủ rũ lắng nghe câu chuyện nghiêm trang và phải lẽ của
Grigori về việc dựng bia mộ, rồi bỏ đi không thốt lên lời nào. Từ đó, có lẽ
thậm chí suốt năm anh không đến nghĩa trang lần nào. Nhưng các việc nhỏ
nhặt ấy cũng đã tác động đến Fedor Pavlovich và tác động khá độc đáo. Y
bỗng đem một nghìn rúp cũng vào tu viện để cầu nguyện cho linh hồn vợ
mình, không phải người vợ thứ hai, mẹ Alecxei, "người ngộ dại", mà là
người vợ thứ nhất, Adelaida Ivanovna, người đã đánh đập y. Ngay chiều
hôm ấy, y uống rượu say và thoá mạ các tu sĩ trước mặt Alecxei. Bản thân y
không tin đạo chút nào, có lẽ cả đời y chưa từng thắp một cây nến trước
tượng thánh. Những con người như thế đôi khi có những cơn bột phát kỳ lạ
do những tình cảm bất ngờ và những ý nghĩ bất ngờ.
Như tôi đã nói, y tự dưng phị hẳn ra. Mặt y hồi ấy trở thành một thứ bằng
chứng lồ lộ về tính chất và thực chất cuộc đời đã qua của y. Ngoài những
túi thịt chảy dài dưới cặp mắt nhỏ bé lúc nào cũng trâng tráo, nghi kỵ, giễu
cợt cùng vô số nếp nhăn sâu hoắm trên khuôn mặt bé choắt nhưng béo
múp, ẩn dưới cái cằm nhọn còn thây lẩy một cái hầu to tướng, nhung nhúc
thịt và thuôn thuôn, như cái túi đựng tiền, khiến cho mặt y có vẻ dâm dật
ghê tởm. Thêm vào đó còn có cái miệng rộng của loài thú ăn thịt với cặp
môi mọng để lộ ra những mảnh nhỏ còn sót lại của hàm răng đen sì hầu
