buộc tội khác, - rằng ở đây bí tích xưng tội bị hạ thấp một cách tuỳ tiện và
nông nổi, tuy rằng việc người tập tu hay người thường không ngớt thổ lộ
nỗi lòng với trưởng lão hoàn toàn không diễn ra như một bí tích. Tuy nhiên,
cuối cùng định chế trưởng lão đã đứng vững và dần dần nhập vào các tu
viện Nga. Kể ra các phương tiện cải hoá tinh thần đã có tự ngàn xưa và đã
được thử thách đó nhằm giúp con người thoát khỏi sự nô lệ vươn tới tự do,
tới sự hoàn diện đạo đức cũng vẫn có thể là con dao hai lưỡi, vì thế đôi khi
đáng lẽ đem lại sự khuất phục và tự chủ hoàn toàn, nó lại đẩy người ta tới
sự kiêu ngạo quái quỷ, nghĩa là tới xiềng xích chứ không phải tới tự do.
Trưởng lão Zoxima khoảng sáu mươi nhăm tuổi, xuất thân từ tầng lớp địa
chủ, hồi mới bước vào tuổi thanh niên đã đừng là quân nhân, là sĩ quan ở
Kavkaz. Hẳn là Cha đã làm cho Aliosa cảm phục về một thiên khiếu đặc
biệt nào đó của tâm hồn, Aliosa ở ngay trong trai phòng của trưởng lão.
Cha yếu mến anh và cho anh ở với mình. Cần lưu ý ráng Aliosa hồi đó
sống trong tu viện nhưng chưa hề bị ràng buộc gì, anh có thể đi đâu tuỳ ý
nhiều ngày ròng, còn anh mặc áo thầy tu là do tự nguyện, để khỏi khác biệt
với mọi người trong tu viện. Tuy cố nhiên chính anh cùng thích như thế. Có
lẽ trí tưởng tượng non trẻ của Aliosa bị kích động mạnh bởi cái quyền lực
và quang vinh không ngừng bao quanh vị trưởng lão của anh. Về trưởng
lão Zoxima, nhiều người nói rằng sau bao nhiêu năm tiếp tất cả những ai
đến thổ lộ nôi niềm với Cha, khao khát chờ mong Cha ban cho một lời
khuyên hay một lời chữa lành bệnh, Cha đã tiếp nhận vào tâm linh mình vô
vàn điều giãi bày kín đáo, những nỗi đau buồn, nhưng lời thú nhận, đến độ
rốt cuộc Cha đã có được cái nhìn thấu suốt tinh tế khiến Cha thoạt trông
mặt một người lạ đến gặp mình đã đoán ngay được người đó đến để làm gì,
người ấy cần cái gì, thậm chí nỗi đau khổ nào đang giày vò lương tâm
người đó, và Cha khiến cho người đến gặp mình phải ngạc nhiên, bối rối
đôi khi gần như hoảng sợ vì Cha biết điều bí mật của họ trước khi họ thốt
