anh ta. Thế là anh ta tức khắc dừng lại trước một kế hoạch điên rồ mà với
tính cách Karamazov, anh ta không thể không hình dung đấy là lối thoát duy
nhất và mang tính định mệnh để giải thoát khỏi tình cảnh khủng khiếp của
anh ta. Lối thoát ấy là tự sát. Anh ta chạy đến lấy những khẩu súng tay đã
cầm cho viên chức Perkhotin, đồng thời trong lúc chạy trên đường, anh ta
cho tay vào túi lấy tất cả tiền ra, số tiền mà vì nó anh ta đã nhúng tay vào
máu cha. Ôi, bây giờ anh ta cần tiền hơn hết: Karamazov sẽ chết,
Karamazov tự sát bằng súng, người ta sẽ nhớ tới điều đó! Chẳng phải vô cớ
chúng ta là nhà thơ, chẳng phải vô cớ chúng ta đốt cháy cuộc đời như đốt
nến hai đầu! “Đến với nàng, đến với nàng, ở đấy, ôi ở đấy ta sẽ đặt bữa tiệc
lớn cho cả bàn dân thiên hạ, bữa tiệc chưa từng thấy mà người ta sẽ nhớ và
bàn tán mãi. Giữa tiếng hò hét man rợ, giữa tiếng hát và điệu vũ Digan điên
cuồng, chúng ta sẽ nâng cốc chúc mừng người phụ nữ yêu say đắm cùng với
hạnh phúc mới của nàng, rồi tiếp đó, ngay tại chỗ, dưới chân nàng, ta sẽ bắn
vỡ sọ ta và chấm dứt cuộc đời trước mặt nàng. Rồi sẽ có lúc nàng nhớ đến
Mitya Karamazov, sẽ thấy Mitya yêu nàng xiết bao, sẽ thương Mitya!”
Nhiều chất thơ, nhiều chất cuồng loạn lãng mạn, chất dữ dội man rợ và dâm
dật nhà Karamazov, nhưng còn có một cái gì khác, thưa quý vị bồi thẩm,
một cái gì khác la hét trong tâm hồn, đập gõ trong trí óc không ngừng và đầu
độc trái tim cho đến chết; cái gì đó ấy là lương tâm, thưa quý vị bồi thẩm, là
tòa án lương tâm, là sự cắn rứt khủng khiếp của lương tâm! Nhưng khẩu
súng dàn hòa được hết, khẩu súng là lối thoát duy nhất, không còn lối thoát
nào khác, còn sau đó, tôi không biết lúc ấy Karamazov có nghĩ đến ‘sau đó
sẽ thế nào’ không, liệu Karamazov có như Hamlet nghĩ về chuyện sau đó sẽ
thế nào không? Không, thưa quý vị bồi thẩm, người ta có Hamlet, còn chúng
ta tạm thời chỉ có những Karamazov mà thôi!”
Đên đây Ippolit Kirillovich trình bày bức tranh hết sức tỉ mỉ về việc
chuẩn bị của Mitya, cảnh ở nhà Perkhotin, trong cửa hàng, với những người
đánh xe. Ông ta đưa ra rất nhiều ngôn từ điệu bộ, tất cả đều được những
người làm chứng xác nhận, và bức tranh có sức thuyết phục ghê gớm đối với
