Người ta sẽ bảo: ‘Dù sao anh ta không thể giải thích ngàn rưỡi anh ta
có lấy đâu ra, ngoài ra mọi người đều biết rằng trước đó anh ta chẳng có
đồng nào.’ Vậy thì ai biết điều đó? Nhưng bị cáo đã khai rõ ràng và dứt
khoát về việc lấy tiền ở đâu ra, và nếu muốn, thưa quý vị bồi thẩm, trước kia
cũng như hiện nay không thể có cái gì dễ tin hơn lời khi ấy, phù hợp hơn với
tính cách và tâm hồn bị cáo. Vị công tố thích pho tiểu thuyết của mình: bị
cáo tính nết nhu nhược, chịu lấy ba ngàn đồng do vợ chưa cưới đưa ra trong
điều kiện hết sức nhục nhã, anh ta không thể để riêng ra một nửa và khâu
vào cái túi, nếu như có khâu thì cứ hai ngày anh ta lại tháo ra lấy một trăm
rúp và như vậy một tháng là hết nhẵn. Các vị hãy nhớ rằng tất cả những điều
đó được trình bày bằng giọng không cho phép phản đối. Nhưng nếu sự việc
diễn ra hoàn toàn không như trong cuốn tiểu thuyết đã tạo ra, mà ở đây có
một nhân vật hoàn toàn không như trong cuốn tiểu thuyết đã tạo ra, mà lại
có một nhân vật hoàn toàn khác thì sao? Vấn đề chính là ở chỗ vị công tố đã
tạo nên một nhân vật khác! Có lẽ người ta sẽ phản đối: ‘Có những người làm
chứng rằng anh ta đã ăn chơi ở làng Mokroye hết cả ba ngàn rúp lấy của cô
Verkhovtseva, một tháng trước khi xảy ra tai họa, tiêu luôn một lần hết sạch,
thành thử không có chuyện anh ta tách ra một nửa.’ Nhưng những người làm
chứng ấy là ai? Mức độ xác thực của những người làm chứng ấy tại tòa đã bị
phơi trần. Ngoài ra, miếng bánh trong tay người khác bao giờ xem ra cũng
to hơn. Rốt cuộc, không người nào trong số những người làm chứng tự tay
đếm số tiền ấy, chỉ phán đoán bằng mắt. Như nhân chứng Maximov khai
rằng bị cáo cầm trong tay hai chục ngàn đồng. Các vị thấy đấy, thưa quý vị
bồi thẩm, bởi vì tâm lý học có hai đầu, nên xin cho phép tôi dùng đầu kia và
ta sẽ xem kết quả ra sao.
Một tháng trước khi xảy ra thảm họa, bị cáo được tiểu thư
Verkhovtseva trao cho ba ngàn rúp để gửi đi bằng bưu điện: có đúng là được
trao trong điều kiện nhục nhã, mất phẩm giá như vừa nói ban nãy không?
Theo lời khai đầu tiên của tiểu thư Verkhovtseva về việc này thì hoàn toàn
không phải như thế; trong lời khai lần thứ hai chúng ta nghe thấy tiếng gào
thét giận dữ, trả thù, tiếng gào thét của nỗi căm hờn đã che giấu lâu ngày.
