Sáng danh Chúa, chúng ta đã đến điểm ‘ở trong vườn tức là giết
người’. Bằng hai từ đó: đã có mặt thì nhất định là, thế là đầy đủ hết, thâu
tóm cả lời buộc tội, ‘đã có mặt thì tức là’. Nhưng nếu tuy có mặt nhưng
không tức là thì sao? Ôi, tôi đồng ý rằng toàn bộ các sự kiện gộp lại, sự
trùng hợp các sự kiện thực sự khá hùng hồn. Nhưng hãy xét các sự kiện ấy
riêng biệt, không gộp chúng lại với nhau: tại sao bên công tố nhất quyết
không muốn chấp nhận lời khai của bị cáo rằng anh ta chạy xa cửa sổ là
chân thực? Hãy nhớ lại sự châm chọc mà bên công tố nói về sự kính cẩn và
những tình cảm hiếu thảo đột nhiên dậy lên trong bị cáo. Nhưng nếu ở đây
quả thật có cái gì giống như thế, nghĩa là dù không tôn kính, nhưng hiếu
thảo thì sao? ‘Hẳn là mẹ tôi đã cầu nguyện cho tôi lúc ấy’ – bị cáo khai
trong lúc điều tra, anh ta đã chạy đi ngay khi tin chắc rằng Svetlova không
có ở trong nhà cha. ‘Nhưng nhìn qua cửa sổ thì không thể biết rõ được’ –
bên công tố phản bác chúng tôi. Tại sao không thể được nhỉ? Cửa sổ mở ra
theo mật hiệu mà bị cáo đã gõ kia mà! Ở đây Fyodor Pavlovich có thể thốt
ra một tiếng gì đó, có thể kêu thét lên, và bị cáo có thể biết chắc rằng
Svetlova không có trong phòng. Tại sao lại cứ giả định như chúng ta tưởng
tượng, như người ta đề nghị chúng ta tưởng tượng ra? Thực tế có thể có cả
ngàn sự việc mà ngay nhà tiểu thuyết tinh vi nhất cũng không quan sát thấy.
‘Phải, nhưng Grigory thấy cửa mở, như vậy bị cáo chắc chắn ở trong
nhà, tức là bị cáo giết.’ Về cánh cửa đó, thưa quý vị bồi thẩm... Các vị thấy
đấy, vì cánh cửa ấy chỉ có mỗi một người làm chứng, nhưng lúc đó người ấy
ở trong trạng thái mà... Nhưng thôi được, cứ cho là cửa mở đi, cứ cho là bị
cáo chối cãi, nói dối vì ý thức tự vệ rất dễ hiểu trong hoàn cảnh của anh ta,
cứ cho là anh ta lọt vào nhà. Ở trong nhà thì đã sao, tại sao hễ đã ở trong nhà
thì nhất định là giết? Anh ta có thể xộc vào, chạy qua các phòng, có thể xô
đẩy cha, thậm chí có thể đánh cha, nhưng thấy rõ rằng Svetlova không ở
đây, anh ta chạy đi, vui sướng vì Svetlova không ở đây, và anh ta đã chạy đi
mà không giết cha. Có lẽ chính vì thế lát sau anh ta từ bờ tường nhảy xuống
chăm sóc Grigory đã bị mình đánh gục trong lúc hăng máu, là bởi anh ta có
khả năng cảm thấy một tình cảm trong sạch, động lòng thương xót, bởi vì
