anh ta đã tránh được sự cám dỗ giết cha, bởi vì anh ta cảm thấy trái tim mình
trong sạch và vui sướng vì không giết cha. Ông công tố sẽ miêu tả hùng hồn
với chúng ta tâm trạng ghê gớm của bị cáo ở làng Mokroye, khi tình yêu lại
đến với anh ta, kêu gọi anh ta đi xây cuộc đời mới, khi anh ta không còn có
thể yêu được nữa, bởi vì đằng sau lưng là cái thây đẫm máu của cha anh ta,
tiếp đó là án tử hình. Tuy nhiên công tố viên vẫn chấp nhận tình yêu mà ông
giải thích theo tâm lý học của mình: ‘Trạng thái say rượu, người ta đưa kẻ
phạm tội đi hành hình, thời gian còn lâu v.v... và v.v...’ Nhưng thưa vị công
tố, có phải ông đã tạo nên nhân vật khác không, tôi lại xin hỏi? Bị cáo có thô
thiển và bất nhân đến mức trong lúc ấy vẫn có thể yêu đương và quanh co
trước tòa nếu như quả thực trên mình còn vấy máu cha? Không, không,
không! Vừa mới khám phá ra rằng nàng yêu anh, gọi anh theo mình, hứa
hẹn với anh hạnh phúc mới, ôi, tôi xin thề rằng anh ta cảm thấy nhu cầu gấp
đôi, gấp ba phải tự tử và nhất quyết sẽ tự tử, nếu như sau lưng anh ta là cái
xác cha! Ồ không, anh ta sẽ không quên mấy khẩu súng của mình ở đâu! Tôi
biết bị cáo: sự nhẫn tâm mọi rợ, gỗ đá mà người ta buộc cho anh ta không
phù hợp với tính cách anh ta. Anh ta sẽ tự tử, đấy là điều chắc chắn; anh ta
không tự tử chính bởi vì ‘mẹ cầu nguyện cho anh ta’, tội giết cha không trĩu
nặng trong tim anh ta, đêm hôm ấy ở Mokroye anh ta đau khổ, buồn phiền
chỉ vì lão Grigory bị anh ta đánh gục và cầu trời cho lão tỉnh lại, đòn đánh
của anh ta không giết chết lão và anh ta không mắc tội. Tại sao lại không
chấp nhận cách giải quyết sự việc như thế? Chúng ta có bằng chứng vững
chắc nào là bị cáo nói dối chúng ta? Thế còn cái xác của người cha; người ta
sẽ lại vạch ra với chúng ta: anh ta đã bỏ chạy, anh ta không giết, vậy thế ai
giết ông già?
Tôi xin nhắc lại: đây là toàn bộ logic của bên công tố: ai giết, nếu
không phải là anh ta? Chẳng có ai thay anh ta. Thưa quý vị bồi thẩm, có phải
như vậy không? Có thật là dù sao cũng không tìm được ai thay vào không?
Chúng ta đã nghe thấy bên công tố điểm tên từng người vẫn ở đấy và đêm
hôm ấy có mặt tại nhà này. Có năm người. Tôi đồng ý là có ba người không
chịu trách nhiệm, ấy là: nạn nhân, Grigory và vợ lão. Thành thử chỉ còn bị
