đoan với các bạn rằng, những ấn tượng mạnh mẽ nhất đến với tôi hồi đó đã
tác động hết sức hiệu quả lên địa hạt tinh thần của tôi”. Về sau ông thường
nhắc đến vở Những tên cướp trong tác phẩm của mình, đặc biệt là trong Anh
em nhà Karamazov.
Về thói quen đọc sách của Dostoevsky thì phần lớn là từ ảnh hưởng của
người mẹ, bà Maria Fyodorovna. Do sự giáo dục từ cụ cố, bà Maria đặc biệt
yêu thích và rành rẽ sự tích các thánh trong Kinh Thánh, và bà thường kể
những câu chuyện này cho Dostoevsky nghe, trong đó làm ông hứng thú
nhất là chuyện về thánh Job. Nhưng tác giả văn học đầu tiên gây ấn tượng
đặc biệt sâu sắc lên Dostoevsky là nữ nhà văn người Anh thế kỷ 18 Ann
Radcliffe, người tiên phong trong dòng văn học Gothic. Đặc điểm của nó
dựa trên truyền thuyết về các hiệp sĩ thời Trung Cổ, đề tài ảm đạm, màu sắc
tang tóc, nên những tác phẩm loại này thường được gọi là các “tiểu thuyết
đen”. Người ta xem chúng là “loại tiểu thuyết của những cơn ác mộng và nỗi
kinh hoàng”, bởi chúng được xây dựng trên cơ sở những mộng mị tiền định,
những linh cảm, những cái chết theo định mệnh, và Ann Radcliffe làm chủ
được cái nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn rùng rợn đó. Hồi nhỏ, trong những
đêm đông dài trước lúc ngủ, Dostoevsky thường được cha mẹ đọc cho nghe
những câu chuyện của nữ tác giả người Anh này, khiến cậu bé Fyodor “lặng
người đi vì khoái trá và sợ hãi”, để rồi nhiều lúc nằm ngủ gặp ác mộng, lên
cơn mê sảng như người bị sốt nóng. Có lẽ bà mẹ Maria không thể ngờ được
rằng cái thú mê những chuyện hiệp sĩ phiêu lưu ly kỳ của bà và những câu
chuyện rùng rợn đó sẽ tác động như thế nào đến chất văn sau này của nhà
văn mà chúng ta yêu mến.
Đến năm ông lên mười thì nhà Dostoevsky chuyển đến sống ở thái ấp
Tula, cuộc sống dần thay đổi cho đến ngày bà mẹ Maria qua đời vì bệnh lao
(bệnh này trong thế kỷ 19 giết rất nhiều người Nga, người vợ đầu Maria
Dmitrievna của Dostoevsky cũng mất vì nó), rồi Dostoevsky cùng anh trai
được gửi đến Cao đẳng Kỹ thuật Moskva. Thời thơ ấu của ông chấm dứt.
Hai năm sau đó người cha Mikhail Andreevich qua đời, còn Dostoevsky đã
