nhà. Nhưng cô gái ít khi về nhà bởi vì cô được cả thành phố cho ăn, coi cô là
một “thánh hài” trời sinh. Cả các chủ của Ilya, cả chính Ilya, thậm chí nhiều
người giàu lòng trắc ẩn trong thành phố, những thương gia và phần lớn là
những thương gia, đã nhiều lần cho Lizaveta mặc tử tế hơn, chứ không phải
chỉ là một chiếc áo sơ mi, mùa đông bao giờ cũng mặc áo lông cho cô và
cho cô đi ủng. Nhưng thường thường cô ta cứ để yên cho mặc, rồi cô ta đi và
trút bỏ hết những gì người ta cho ở một chỗ nào đó, phần lớn là ở sân nhà
thờ. Khăn quàng, váy hay áo lông, ủng, cô ta bỏ ráo, lại đi đất và trên mình
chỉ độc một chiếc sơ mi như trước. Có lần, quan tổng đốc mới tỉnh tôi, nhân
kinh lý qua thị trấn này, nhìn thấy Lizaveta và điều đó xúc phạm ghê gớm
đến những tình cảm tốt đẹp nhất của Ngài, và tuy Ngài hiểu rằng đó là “một
thánh hài” như người ta đã trình với Ngài, nhưng Ngài vẫn cứ quở rằng một
đứa con gái trẻ chỉ mặc một chiếc sơ mi đi lang thang ngoài phố là có hại
cho thuần phong mỹ tục, từ nay trở đi không được để như thế nữa. Nhưng
quan tổng đốc đi rồi, người ta lại vẫn để mặc cô gái như trước. Cuối cùng bố
cô ta chết, cô ta mồ côi mồ cút và càng được tất cả những người sùng đạo
quý mến hơn.
Quả là cô ta dường như được mọi người yêu mến, ngay cả bọn trẻ con
trai cũng không trêu ghẹo và xúc phạm cô, mà bọn trẻ con trai ở vùng tôi,
đặc biệt là học trò thì tinh nghịch lắm. Cô ta vào những nhà không quen biết
cũng chẳng ai đuổi cô ra, trái lại ai cũng trìu mến và cho cô đồng nửa xu.
Được người ta cho đồng xu, cô cầm lấy và lập tức đem đi bỏ vào một cái
hốc nào đó ở nhà thờ hay nhà tù. Khi ở chợ người ta cho bánh mì vòng hay
bánh kalats, thế nào cô ta cũng đem cho một đứa trẻ gặp trước tiên, không
thì níu một bà nào giàu nhất vùng lại mà đưa tặng; bà này nhận ngay, thậm
chí vui mừng mà nhận. Bản thân cô ta chỉ ăn bánh mì đen và uống nước lã.
Có khi cô ta tạt vào một cửa hàng giàu có, ngồi chơi ở đấy, trước mặt là
hàng hóa đắt tiền, cả tiền nữa, nhưng chủ nhà chẳng bao giờ canh chừng cô;
họ biết rằng cho dù họ có lấy ra trước mắt cô hàng nghìn đồng và bỏ quên
thì cô cũng chẳng đụng đến một xu. Ít khi cô đi nhà thờ, cô ngủ hoặc là ở
sân nhà thờ, hoặc là leo qua hàng giậu đan bằng cành cây (vùng chúng tôi
