một kẻ thô lậu nghèo xác – tôi nhắc đến tiền! Lẽ ra tôi phải chịu đựng điều
đó, nhưng nó đã buột ra từ ngòi bút. Tôi tức khắc viết thư về Moskva cho
Ivan và giãi bày hết với chú ấy những gì có thể nói được, thư dài sáu trang,
và tôi nhờ Ivan đến gặp nàng. Sao chú cứ nhìn tôi chằm chằm thế? ừ, Ivan
yêu nàng say đắm, bây giờ cũng vẫn yêu, tôi biết, tôi đã làm một việc ngu
xuẩn theo cách nhìn nhận của các người, của người đời, nhưng có lẽ duy chỉ
có sự ngu xuẩn ấy bây giờ mới cứu được tất cả chúng ta. Úi chà! chú không
thấy nàng tôn sùng, nàng kính trọng Ivan thế nào ư? So sánh tôi với Ivan, lẽ
nào nàng có thể yêu được một người như tôi, mà lại sau tất cả những gì đã
xảy ra ở đây?
– Thế mà tôi tin chắc rằng nàng yêu người như anh, chứ không phải
người như anh Ivan.
– Nàng yêu đức hạnh của nàng, chứ không phải yêu tôi. – Dmitri
Fyodorovich buột miệng thốt lên, gần như hằn học. Chàng bật cười, nhưng
lát sau mắt chàng long lên, mặt chàng đỏ gay, chàng đấm mạnh tay xuống
bàn. – Tôi thề với chú, Alyosha ạ. – Chàng kêu lên trong cơn giận ghê gớm
và thành thật đối với chính bản thân mình. – Chú tin hay không thì tùy,
nhưng nó thật như Chúa Trời là thiêng liêng, như đấng Kitô là Chúa Trời, tôi
thề với chú rằng tuy bây giờ tôi chế nhạo những tình cảm cao cả của nàng,
nhưng tôi biết tâm hồn tôi một triệu lần hèn mọn hơn nàng và những tình
cảm cao thượng ấy của nàng là thành thật như thiên thần trên thượng giới!
Bi kịch chính là ở chỗ tôi biết chắc điều đó. Ờ, con người ta đôi khi ngẫm
ngợi một chút thì đã sao đâu nhỉ? Chẳng phải là tôi đang ngẫm ngợi ư?
Nhưng mà tôi thành thật, tôi thành thật. Còn về Ivan thì tôi hiểu rằng chú ấy
nhìn thiên nhiên bằng con mắt chất chứa sự nguyền rủa, mà chú ấy trí lự như
thế! Ai, cái gì đáng được yêu chuộng hơn? Kẻ được yêu chuộng hơn lại là
một con quái vật mà ngay tại đây, mặc dù đã đính hôn và bất chấp con mắt
bàn dân thiên hạ nhìn vào, vẫn không kìm nổi mình mà lại lăn vào sự trụy
lạc, mà lại ngay trước mắt vợ chưa cưới, ngay trước mắt vợ chưa cưới! Kẻ
như tôi lại được yêu nhiều hơn, còn chú ấy thì bị cự tuyệt. Nhưng vì sao kia
